Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1971, Side 130

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1971, Side 130
130 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS alla Vestur-Evrópu einkanlega á 15. og 16. öld. Á Norðurlöndum voru þeir ekki síður algengir en annars staðar og hafa verið fluttir þang- að inn frá suðlægari löndum, en Svíar a. m. k. smíðuðu einnig at- geira, og til voru þar þekktir atgeirasmiðir. Þingeysku atgeirarnir eru þó ekki smíðaðir á Norðurlöndum, heldur má sennilegast telja að þeir séu allir af þýzkum uppruna. Einn þeirra, A, ber innslegið smiðsmerki eða verksmiðjumerki, en ekki virðast vera tiltækar rann- sóknir, sem varpi neinu ljósi á það. Hann er af ítölsku gerðinni, hinir tveir af þýzku gerðinni. Allir þrír eru atgeirarnir íburðarlaus vopn óbreyttra hermanna, en þar fyrir eru þeir þó góð og gild vopn. Með hjálp Finns Askgárds verður eftirfarandi sagt um gerð og lögun hvers um sig í stuttu máli: A. Italskur atgeir (nafnið eftir löguninni, gæti verið þýzkur fyrir því; ítalski atgeirinn var á þýzku oft nefndur Rossschinder) af gerö sem tíðkaðist á síðari hluta 15. aldar. Gerðin er að öllu leyti svo ein- föld, að ætla má að vopnið sé í eldra lagi, því að á 16. öld var þróunin sú að bætt var við fleiri krókum og broddum. Frá miðri 15. öld og fram á miðja 16. öld var þetta algengt vopn fótgönguliða á Italíu, Frakklandi og Sviss. Sjá W. Boeheim, Handbuch der Waffenkunde, bls. 340, mynd 393a, og Wegeli, Inventar der Waffensammlung des Bernischen Historischen Museums in Bern, Bern 1939, III, Stangen- waffen, bls. 187. (Sjá hér 8. mynd). B. Atgeir af þýzkri eða svissneskri gerð frá um 1510-1520. Sjá Boeheim, Waffenkunde, bls. 332, mynd 391c, einnig 391e, sem sýnir að oddurinn er ekki í beinu framhaldi af falnum eins og á B, og Wegeli, Inventar, Taf. X og XI. (Sjá hér 9. mynd). C. Atgeir af þýzkri eða svissneskri gerð frá um 1520-1530. Eggin er skásettari en á B, og gæti það bent til ögn síðari tíma. Þessir tveir atgeirar eru svo líkir, þrátt fyrir nokkur atriði, sem á milli ber, að fullnægjandi er að vitna til sömu mynda fyrir báða. Niðurstaðan af því sem hér að framan greinir er þá sú, að vopnin, sem fundust í Grísatungufjöllum, séu hellebardar, sem Islendingar kölluðu atgeira, að öllu leyti eins og þau vopn tíðkuðust víða í lönd- um Vestur-Evrópu (sjá 8. og 9. mynd), sennilega þýzkir að uppruna, hinn elzti frá lokum 15. aldar, næstelzti frá 1510-1520 og hinn yngsti frá 1520-1530. Varlegast er að taka þessi ártöl ekki alveg bókstaf- lega, en óhætt er að segja, almennt talað, að þeir séu frá fyrri hluta 16. aldar, en á þeim kunni að vera lítils háttar aldursmunur. Eflaust hafa svo sterkleg vopn getað verið í notkun nokkuð lengi, en nánar verður ekki að orði kveðið um það efni.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.