Réttur - 01.01.1961, Blaðsíða 77
R É T T D R
77
sögu Afríku, sem verið hefur æði sorgleg á undangengnum öldum
og skal rakin í megindráttum.
Skömmu fyrir aldamótin 1500 fundu portúgalskir sæfarar sjó-
leiðina suður fyrir Afríku til Indlands, og aðrar Evrópuþjóðir
sigldu í kjölfar þeirra smám saman, Englendingar, Frakkar, Spán-
verjar, Hollendingar, Þjóðverjar og jafnvel Danir. Þetta var löng
leið, og víða þurfti að koma við til að afla vista. Smám saman
komu menn sér upp birgða- og viðkomustöðvum meðfram strönd
Afríku, og var það fyrsti vísirinn að nýlendum Evrópumanna þar.
Þessar stöðvar fengu brátt meira hlutverk, reistir voru þar kastalar
og í kringum þá stofnaðar nýlendur, þar sem íbúarnir voru kúgaðir
í krafti evrópskrar hertækni undir vald þessara framandi herra,
og af þeim rænt og reytt allt það, sem hinir evrópsku, hvítu og
siðmenntuðu höfðingjar gátu metið til peninga.
Ameríka var þá nýfundin, og þangað vantaði vinnukraft. Þá
var það, að hinir hvítu nýlenduherrar í Afríku tóku að selja svert-
ingja til Ameríku sem þræla. Portúgalir hófu þessa þrælasölu,
enda ekta nýlenduveldið, og aðrar Evrópuþjóðir fylgdu á eftir
í nýlendum sínum. Hér er ekki ætlunin að lýsa aðförum þræla-
salanna, en framferði þeirra, sem stóð með blóma allt fram á
19. öld, hefur löngum verið talið ljótasti bletturinn á hinum
annars óhreina skildi viðkomandi Evrópuþjóða. En eitt atriði
varðandi þrælasöluna er þó vert að minna á. I sambandi við hana
hófst fyrst að marki viðleitni nýlenduherranna til að spilla sið-
ferðilega hinum innbornu ættarhöfðingjum og fá þá á sitt band.
Menn kannast af fréttum við þessa afrísku ættarhöfðingja, sem
sitja spikfeitir í allsnægtum og iðjuleysi innan um kaghýddan og
vannærðan lýðinn, eiga kannski 1000 konur og þar fram eftir
götunum. Þetta er ekki eðlilegt afrískt fyrirbrigði, heldur fyrst og
fremst skapað af Evrópumönnum. Kúgun Afríkubúa og þræla-
veiðarnar gengu vitaskuld ekki hljóðalaust fyrir sig. Dugmikið og
óbeygt fólk, eins og Afríkumenn þá voru, veitti auðvitað mót-
spyrnu gegn svo hroðalegum aðförum, og sú mótspyrna gat reynzt
Evrópumönnum erfið, þrátt fyrir yfirburði þeirra í hertækni, sér-
staklega ef Afríkumenn bundust samtökum.
Þjóðfélagsskipun flestra Afríkuþjóða hefur um þetta leyti að