Réttur - 01.01.1961, Blaðsíða 83
R E T T U R
83
um, foringjar þeirra fangelsaðir, pyndaðir og myrtir. En allt kom
fyrir ekki, Afríkubúar gáfust ekki upp. Þeir höfðu engu að tapa,
en allt að vinna.
Þessi barátta fór sjaldnast hátt, og ef eitthvað spurðist um
óeirðir var sagt, að einhverjir svertingjaættflokkar væru að slátra
hverjir öðrum, til þess svo að geta étið hvor annan á eftir. Og
þá varð auðvitað að senda nýlenduherinn á vettvang til að skakka
leikinn. Nákvæmlega þetta sama segja Portúgalir nú, að sé að
gerast í Angóla. Það var ekki ofmælt, sem Patrice heitinn Lú-
múmba sagði í viðurvist Baldvins Belgíukonungs, þegar lýst var
yfir fullveldi Kongó:
„Við höfum áunnið okkur sjálfstæði með baráttu, daglegri,
stöðugri, harðri baráttu. . . . Það var réttmæt og göfug barátta,
sem var óhjákvæmileg til þess að losna við hinn niðurlægjandi
þrældóm, sem hafði verið þröngvað upp á okkur með valdi."
Þetta var í rauninni mjög kurteislega til orða tekið, eftir því
sem efni stóðu til, en þessi orð og athafnir í samræmi við þau áttu
eftir að reynast Patrice Lúmúmba dýr.
En hvaðan kom Afríkumönnum styrkur og hugmyndir til þess-
arar að því er virtist vonlausu baráttu, jafn þrautpíndir og þjak-
aðir og þeir voru? Aður var minnzt á afríska stúdenta, sem voru
að vinna að því að grafa upp gleymda sögu þjóða sinna. Hér
hafa einnig gerzt mjög hliðstæð dæmi og við þekkjum úr okkar
sögu, þegar íslenzku Hafnarstúdentarnir eins og Baldvin Einarsson,
Fjölnismenn og Jón Sigurðsson taka að hefja merki sjálfstæðis-
baráttunnar á fyrra hluta 19. aldar. Ein afleiðing af þeirri rýmkun
á frelsi, sem átti sér stað um og eftir lok heimstyrjaldarinnar, var
sú, að mun fleiri en áður gátu leitað sér æðri menntunar, sérstak-
lega í Bretlandi og Frakklandi, því að háskólar voru vitaskuld
ekki til í heimalöndunum. Bretar og Frakkar hafa með ýmsu móti
reynt að hæna þessa stúdenta að sér, en raunin hefur orðið sú,
að þeir hafa einarðlega skipað sér í fremstu fylkingu til að krefj-
ast sjálfstæðis þjóða sinna og hafa stutt landa sína heima með
ráðum og dáð. Stærst og áhrifamest þessara stúdentasambanda eru
hið svonefnda WASU (West African Students Union) í Bretlandi