Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 8

í miðjum marz og skiptist vciðitíð þeirra í
tvennt:
Frá miðjum marz fram í miðjan maí og frá
miðjum maí fram í miðjan ágúst. Á fyrri „ver-
tíðinni" fiska þeir á svæðinu frá Eystrahorni'
að Reykjanesskaga. Á seinni „vertíðinni" fara
nokkur af skipunum til Vestur- og Norðurlands
og fiska út af Dýrafirði, fyrir Ströndum, Skaga
og ncsinu milli Skagafjarðar og Eyjafjarðar.
Hin skipin halda austur með landi á miðin fyr-
ir Austfjörðum að Langanesi“.
Þá upplýsir Bjarni og, að á skipunum frá
Paimpol og St. Malo er aflinn saltaður í stöflum
í lestarnar, og þegar skipin séu fullhlaðin, er
siglt með aflann til Reykjavíkur og umhlaðinn
þar eða umstaflað í hraðskreið flutningaskip,
sem nefnast ,,chasseurs“ eða „carriers”, en þau
flytja aflann til Frakklands svo veiðiskipin tefj-
ist sem minnst.
Á skipunum frá Dunkerque (Karkara) og
þar í grend er fiskurinn saltaður niður í held-
ar tunnur og flytja þessi skip sjálf heim afla
sinn.
Um hagnaðinn af þessari veiði segir Bjarni:.
„1 fyrra (1895) seldist saltfiskur svo vel í
Frakklandi, að 8OI/2 kr. (120 frankar) var gef-
in fyrir hverja tunnu af saltfiski, en- í hverri
tunnu er kringum 60 fiskar. Hvert skip aflar
árlega 50—70 þúsund af þorski. Tökum meðal-
talið og segjum 60 þúsund. í fyrra hefði þá
hvert skip átt að afla 1000 tunnur á 8OV2 kr.
tunnuna, og aflinn þannig verið 80500 kr. virði.
Af þeim 225 skipum, sem voru hér í fyrra, voru
25 flutningaskip. Hin 200 hafa þá aflað 200,000
tunnur eða 12 milljónir fiska og aflinn allur
hefur þá verið 80!/2x200.000 — 16.000.000 kr.
virði. Þar að auki hafa flutningaskipin 25 afl-
að nokkuð, svo óhætt er að segja, að allur afl-
inn hafi verið 17. millj. króna virði. 17 millj.
króna á einu ári, það er ekkert smáræði. Það
lítur út fyrir að satt sé það, sem sagt er, að
sjórinn kringum Íslaníd sé gullnáma".
Frökkum fannst áreiðanlega sjórinn okkar
Islendinga gullnáma, og ekki nóg með það, þeir
vildu einnig ná fótfestu á landi og reka fisk-
verkunarstöð á Vestfjörðum, og hafði Demas
nokkur, „yfirmaður hinna frakknesku skipa, er
liggja undir lslandi“, forgöngu í því máli eftir
beiðni Karkara. Var þetta 1854, eða þegar verzl-
unin hér á landi var að fullu frjáls gefin.
Tveim árum síðar kom hingað til lands sjálf-
ur prinsinn, Jerome Napoleon, til þess að koma
fram málaleitun Demas, sem var í fylgd með
prinsinum. Ferðuðust þeir m. a. til Dýrafjarð-
ar, en þar vildi Frakkastjórn fá fiskverkunar-
stöð og sendi um það áskorun eða beiðni til
Dana. Stjórnin vísaði málinu til Alþingis 1857
og Alþingi bar gæfu til þess að snúast gegn
þessum tilmælum Frakka. Frakkár héldu þó á-
fram tilraunum til þess að ná hér útgerðarstöð
fram yfir aldamót, en tókst það ekki.
Eftir aldamótin fór duggunum og Flöndrun-
um að fækka og hurfu loks alveg fyrir togur-
unum, en fyrir íslenzka lanidhelgi voru umskipt-
in síður en svo til batnaðar.
Einokun Dana á íslandi.
Áður en ég vík að veiðiþætti Norðmanna hér
við landið, sem að því leyti er sérstæður, að
hann er aðallega fólginn í síld- og hvalveið-
um og hefst ekki fyrr en eftir miðja nítjándu
öld, verð ég örlítið að drepa á það tímabil, sem
dimmast er og dapurlegast í sögu Islands, en
það er tími einokunarinnar frá 1602—1786.
Með verzlunaráþjáninni er öll framfaraþrá
og sjálfbjargarviðleitni íslenzku þjóðarinnar
bókstaflega drepin í dróma.
1 stuttum greinaflokki, sem þessum, er þess
enginn kostur að gera þessu niðurlægingar-
tímabili nægileg skil og þess er heldur ekki
þörf, svo er það enn þjóðinni í fersku minni.
En til áréttingar og skilningsauka á því, hvað
íslenzk alþýða varð þá að þola, skal hér til-
færður stuttur kafli úr hinni merku ritgerð
Þorkels prests Bjarnasonar, „Um fiskiveiðar
íslendinga og útlendinga við ísland að fornu
og nýju“, prentuð í Tímariti hins Isl. Bók-
menntafélags 1883“, en þar segir m. a. svo:
„Árið 1743 fengu hörkramarar í Kaupmanna-
höfn verzlunina hér á landi á leigu; voru þeir
einna lakastir allra einokunarkaupmanna.
Fluttu þeir mikið af tóbaki og brennivíni til
landsins, en létu vanta kornmat, timbur, járn
og aðra nauðsynjavöru. Kærðu þeir Islendinga
fyrir hvað .eina, er þeim mislíkaði. 1749 segir
rentukammerið, að kvartað hafi verið yfir því,
að í slæmum fiskárum láti landsmenn allan þann
fisk af hendi, er þeir megi missa fyrir heimil-
um sínum, en selji sumt öðrum. Býður rentu-
kammerið sýslumönnum að banna þetta og seg-
ir, að þeir, sem þetta geri, megi búast við hegn-
ingu. Er hér án efa átt við þá innanlands verzl-
un, sem tíðkast hafði frá alda öðli, að sjávar-
menn selja sveitamönnum fisk, en fá aftur
smjör, skinn og vaðmál.
Viðskipti þessi vildu nú kaupmenn hindra að
því leyti sem þau komu í bága við eigin hags-
muni þeirra og var rentukammerið þeim sinn-
andi í þessu. En er vel fiskaðist kvað við önnur
bjalla hjá kaupmönnunum; þá vildu þeir eigi
taka eins mikið af fiski og lýsi eins og lands-
menn vildu og gátu látið. Varð því, þegar svo
V í K I N. □ U R
□ □□