Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 10

að m. a. að engir útlenzkir menn megi hafa hér
vetrarsetu nema í fullri nauðsyn og haldi hvorki
íslenzka menn sér til þjónustu né geri út skip
eSa menn til sjávar, en hver sem hýsi vetrar-
setumann eða þjóni þeim í óleyfi, gjaldi jafnt
og sá, er hýsir útlægan mann; að engir búð-
setumenn skuli vera í landinu, er ekki hafi búfé
til að fæða sig við, sem þó ekki sé minna en 3
hundr.
Það, sem sérstaklega er undirstrikað með
dómi þessum og gerir hann merkilegan, eru
þessi tvö atriði, að landsmenn telja sér vetrar-
setur og sjávarútveg útlendinga Jiér við land
sJcaðlegam, og vilja hvorugt líða, og a'ð svonefnd-
ar búðsetur innlendra manna eru og taldar sJcað-
legar og sJculi því leggjast niður að mestu eða
öllu leyti.
Alþingisúrskurður 1545.
Hvorki Englendingar né Hansakaupmenn
skeyttu um Piningsdóm og gekk í þófi unz Otti
Stígsson höfuðsmaður lét lögmenn báða dæma
konungi til handa öll skip hálf, 45 að tölu, er
Hansakaupmenn áttu hér við land 1544, en
sjálfum sér hinn helminginn. Kaupmenn kærðu
fyrir konungi, en hann vísaði málinu til Al-
þingis og bauð, að það skyldi dæmt samkv.
landslögum. Næsta ár, eða árið 1545, var málið
tekið fyrir á Alþingi að nýju og voru þá við-
stadidir 6 skipstjórar og 5 kaupmenn þýzkir.
Lauk málinu svo, að dómurinn frá 1544 var
staðfestur og batt þessi síðari dómur þannig
enda á sjávarútveg þýzkra og enskra kaup-
manna hér við land.
Tillögur Alþingis 1857.
Svipaða aðferð og þessa. sem nú var getið,
hafði Danakonungur eða ríkisstiórnin 1857, er
hún sendi beiðni Frakklandsstjórnar, um að fá
fiskverkunarstöð í Dýrafirði, sem konunglegt
álitmál til Alþingís.
Eftir að bænaskrár höfðu borizt Alþingi bæði
frá Vestfiörðum og Austfiörðum. sem allar voru
gegn beiðni Frakka, réði bingið frá því, að
brevtingar yrðu gerðar á fiskiveiðalöggiöfinni,
hvað útlendinga snertir „yfirhöfuð og skilyrð-
islaust“, og sömuleiðis lýsti Alþingi yfir, að það
gæti ekki aðhyllst tilmæli Frakka „að svo koinnu
og eins og hún liggur fyrir“, en þannig var til
orða tekið í nefndaráliti því, sem lagt var fram
í málinu og Alþingi féllst á. Þótti helzt það að
nefndarálitinu, að það hefði ekki verið nægi-
lega skorinort og var í sambandi við afgreiðslu
þess samþykkt viðaukatillaga frá Eiríki Kúld,
þingmanni Snæfellinga. þar sem konungur er
beðinn að láta framvegis hafa eftirlit með því,
302
„að fisJcimenn erlendra þjóða eJcJci fisJci hér nær
landinu en lög og samningar leyfa“.
Var samþykkt og ritað álitsskjal til konungs
samhljóða þessari tillögu og tók ríkisstjórnin
því vel.
Lyktaði máli þessu, svo og /deilu þeirri, sem
risin var milli Dana annars vegar og stórvelda
Bretlands og Frakklands hins vegar, um ís-
lenzku landhelgina, með tilskipuninni 12. febrú-
ar 1872, um fiskveiðar útlendra skipa við Is-
land o. fl., en eins og ég hefi áður rökstutt í
ritgjörð minni „Hugvekja um landhelgina“,
gerði tilsJcipun þessi enga breytingu á stærð
íslenzJcu landhelginnar, eins og hún var ákveð-
in í konungsúrskurðinum 1812 og er enn að
mínu áliti og þeirra, sem telja samninginn frá
24. júní 1901 milli Danmerkur og Stóra-Bret-
lands „eo ipso“ niður fallinn, þegar Island varð
sjálfstætt lýðveldi.
Þessi þrjú dæmi, sem ég hefi hér að framan
tekið um afstöðu Alþingis til útlendra fiski-
manna og kaupmanna, sýna það Ijóst, að ís-
lenzk alþýða og Alþingi íslands hefur aldrei
viljað slaka til fótmál um það, að Islendingar
einir hefðu réttinn til fiskiveiðanna í hafinu
kringum Island, að firðir landsins og flóar væru
lokaðir fyrir útlendum fiskimönnum, að íslend-
ingar einir hefðu réttinn til þess að reka verzl-
un og útgerð á og við ísland og einir að sitja
að auðlindum lands og sjávar.
Þáttur Norðmanna.
Skal nú vikið að veiðum Norðmanna hér við
land. Er sú saga í tveim þáttum, annar um
hvalveiðar, hinn um sildveiðar.
Hvalveiðarnar. Um hvalveiðarnar verð ég
ekki margorður, því mig skortir kunnugleik til
þess að geta frá þeim greint svo sem vera skyldi,
en hitt veit ég, að þessar veiðar ráku Norð-
menn hér hlífðarlaust í rúm 30 ár eða frá 1880,
1913.
! Á skólaárum mínum sagði gamall Vestfirð-
ingur mér, að svo hefði til hagað, áður en hval-
veiðar Norðmanna hófust hér við land, að á
hverju vori hefðu sömu kýrnar leitað sömu
Vestfjarða á vorin, kelft þar og átt þar frið-
land sumarlangt meðan kálfarnir voru að
stækka, en undir haust, eða þegar að þeim tíma
kom, sem menn vissu, að kýrnar myndu hafa
sig burtu með kálfana, voru þeir „járnaðir“ og
urðu þannig mörgum manninum björg í bú, en
kýrnar tóku þetta ekki nær sér en svo, að þær
komu aftur næsta ár, og héldu uppteknum hætti,
unz Norðmennirnir komu, en þá voru það ein-
mitt þessar kýr, sem þeir fyrst drápu.
Það var svo auðvelt og svo ódýrt sögðu þeir.
V í K I N G U R