Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 72

Bækur hafa komið út margar á þcssu hausti, svo að
eigi sýnist mikið lát vera á útgefendum, þótt takmark-
aður pappír hafi það í för með sér, að bókaupplög
minnka nokkuð. Þegar þessar línur eru ritaðar, um
miðjan nóvember, hefur þegar komið fleira af bókum
á markaðinn en svo, að hávaðanum af þeim verði gerð
nein skil í þessum dálkum. Það tekur tímann sinn að
lesa bækurnar, og eigi kann ritstjóri Víkings þá list, að
dæma bækur ólesnar, jafnvel þótt eigi sé rúm til annars
hér er stuttra ritfregna. Nokkurra bóka aðeins verður
því getið að þessu sinni, og þá helzt þeirra, sem frem-
ur er hægt að mæla með en hitt, — hinar látnar liggja
milli hluta.
ísafoldarprentsmiðja er sem jafnan áður eitthvert
stærsta útgáfufyrirtækið (eða stærst). Þaðan hafa
komið ýmsar allgóðar bækur og nokkrar ágætar. Annað
bindi af ritgerðasafni fræðaþulsins góðkunna Kristleifs
á Kroppi, Úr byggðum Borgarfjarðar, er allstórt rit og
veigamikið. Þar eru gerð rækileg skil ýmsum grein-
um atvinnu- og menningarlífs í Borgarfirði á liðnum
tíma, einkum síðari hluta 19. aldar. Er þetta síðara
bindi öllu veigameira en hið fyrra, sem hafði þó margt
fróðlegt að flytja. Verulegur hluti þáttanna hefur að
vísu verið prentaður áður, en allt um það er góðra
gjalda vert, að ritgerðum Kristlcifs hefur nú verið safn-
að á einn stað. Blandast engum hugur um það, sem
bækur hans les, að hann skipar veglegan sess meðal
alþýðlegra fróðleiksmanna og rithöfunda íslenzkra, fyrr
og síðar. Þórður kennari á Laugarvatni, sonur Krist-
leifs, hefur búið þetta bindi til prentunar, eins og hið
fyrra, og gert það vel, lagað smávægilega hnökra, svo
að hinn ljósi, alþýðlegi stíll Kristleifs nýtur sín nú full-
komlega, án þess að maður hnjóti um þær fáu ójöfnur,
sem áður mátti finna.
Sigurbjörn Sveinsson er tvímælalaust ástsælasti
barnabókahöfundur á íslandi, enda gæddur tveimur
þeim höfuðkostum, sem slíkan höfund mega prýða:
Skáldlegu hugarflugi og elskulegri, barnslegri lund.
Hver er sá, sem í bernsku átti þess kost að lesa bækur
Sigurbjarnar, að liann minnist ekki þeirra stunda með
óblandinni gleði og hlýrri tilfinningu? Það var því vel
til fallið hjá ísafoldarprentsmiðju, að gefa út á sjö-
tugsafmæli skáldsins Ijómandi fallega heildarútgáfu af
bókum hans. Þar heilsa manni á hverri síðu gamlir og
kærir vinir úr Bernskunni, Geislum og Skeljum. Og það
kemur í ljós, að þótt maður sé sjálfur stórum breyttur
frá því er þessar sögur orkuðu mest á hugmyndaflugið,
hafa þær eigi glatað töfrum sínum.
Útgáfa ísafoldar er góð og smekkleg. Það spillir
heldur eigi að fjöldi skcnnntilegra teikninga prýðir
sögurnar. Ýmsar teikningar danska listamannsins Falke
Bang eru einkar snotrar, en bó hygg ég að börnum
inuni falla bezt í geð myndir Halldórs Péturssonar og
Tryggva Magnússonar. — líitsafn Sigurbjarnar er tvö
bindi, samtals 680 bls.
Sögúr ísafoldar, II. bindi, hefur að geyma 28 smá-
sögur og frásagnir. Þar af er nálega helmingurinn úr
gömlu Iðunni (1884—í888). Er þar að finna snilldar-
sögur í snjallri þýðingu Björns Jónssonar, t. d. „L’Arra-
biata“ eftir Paul Hcyse og „Bréfstuldurinn" eftir Edgar
Poe. Síðan koma sögur úr Sögusafni ísafoldar, nokkuð
misjafnar að listgildi, en flestar skemmtilegar aflestr-
ar. Innan um þessar erlendu sögur er ritgerð Ólafs
Ilavíðssonar um „skoðanir manna á Heklu í gamla
daga“, fjörlega rituð, en virðist ekki eiga þarna fylli-
lega heima.
Dulheimar Indíalands, eftir brezka blaðamanninn og
rithöfundinn Paul Brunton í þýðingu Björgúlfs læknis
Ólafssonar, er merkilegt rit um ýmis mikilvæg atriði
indverskrar lífsspeki, en höfundur hefur kynnzt' þeim
efnum nánar flestum öðrum Vesturlandamönnum. Tekst
hinum slynga rithöfundi að bregða upp mörgum heill-
andi og ógleymanlegum myndum frá innstu helgidómum
þeirrar fornfrægu menningarþjóðar, sem hann lýsir.
Hver sá, sem eitthvað brýtur heilann um hin dýpri rök
tilverunnar, mun lesa bók þessa með mikilli athygli.
Þýðing Björgúlfs Ólafssonar virðist vel af hendi leyst,
cn slæmur prófarkalestur er til lýta á þessari hugþekku
bók.
Bókaútgáfan Hlaðbúð hcfur fátt eitt gefið út á árinu,
enn sem komið er. Væri það illa farið, ef sú útgáfa
þyrfti að hætta eða draga sarnan seg'lin, því naumast
hefur annað forlag gefið hér út jafnbetri bækur á und-
anförnum árum. Mætti það heita ískyggilegur vottur
um smekkvísi íslenzkra bókakaupenda, ef það forlag,
sem vandlátast hefur verið um bókaval, gæti eigi þrif-
izt, meðan ruslútgáfur tútna út og dafna.
Furður Frakklands, ferðabók eftir prófessor Guð-
brand Jónsson, heitir stór og myndarleg Hlaðbúðarbók,
prýdd miklum fjölda ágætra mynda. Það er eigi að sök-
um að spyrja, — þar sem Guðbrandur Jónsson heldur
á pennanum er engin hætta á að lesandanum leiðist.
Léttur og fjörugur stíll hans, fyndnin og lipurðin í
hverjum þennadrætti, koma lesenda í einkar þægilegt
skap, hvort sem hann vill skrifa undir allar staðhæf-
ingar höfundar eða ekki. Að vísu kann ýmsum að þykja
Guðbrandi verða helzti tíðreikað innan um grafir dauðra,
og vilja heldur fylgja leiðsögn lians á vegum hins strit-
andi og stríðandi lífs, en hver sá, sem gaman hefur af
þjóðmenningarsögu, mun sér til óblandinnar ónægju
skyggnast undir hönd hans og verða fjölmargs vísari.
Prófessorinn er sjór af fróðleik, svo að lesandi má hafa
sig allan við, ef hann ætlar að tileinka sér eins og helm-
3 64
V I K I N G U R