Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 5

A síðari tímum hafa fslend-
ingar eignazt glæsilegan fiski-
slcipaflota. J. Havsteen, sýslu-
maður sýnir m. a. fram á f>aö
í ritgerð sinni, að við erum nú
einfærir um að afla alls þess
magns, sem fiskimiðin um-
hverfis fsland þola að þaðan
sé tekið. — Myndin sýnir ís-
lenzkt vélskip, glæsilegt fislci-
skip.
Hvammi hafi átt fiskiföng mikil í Flatey á
Skjálfanda, og um Grímsey er þess getið í
Valla-Ljóts sögu, að þaðan réru á einum degi
30 skip til fiskjar.
Um Vestmannaeyjar er sagt, að þar hafi veiði
verið áður en Ormur ánauðugi byggði eyjarnar.
Þá er þess og víða getið í sögunum, að fiskur
gekk kaupum og sölum og var eftir honum sókst
til matar.
Menn þeir, sem ekki höfðu sjálfir útræði,
fóru til fiskkaupa annað hvort sjálfir eða sendu
aðra fyrir sig, og voru venjulega röskustu menn-
irnir kvaddir til slíkra ferða. Segir í Bjarnar
sögu Hídælakappa: „Héraðsmenn eigu opt út
á Snæfellsnes eptir fiskföngum", og á heimleið
úr slíkri ferð var Björn, er frændur Þórðar
Kolbeinssonar gjörðu honum fyrirsátina. Eins
fór fyrir Atla á Bjargi Ásmunssyni, að hann
kom úr skreiðarferð vestan undan Jökli, er Þór-
issynir sátu fyrir honum.
1 Eyrbyggju er sagt, að skreiðarhlaðinn á
Fróðá hafi verið svo hár, að stiga þurfti til að
ná niður skreið.
Þórður skattkaupandi á Fróðá drukknaði í ,
ferðalagi út á Snæfellsnes til skreiðkaupa.
Það, sem hér að framan er sagt, sýnir, að á
söguölidinni stunduðu menn fiskiveiðar að heita
má um land allt og allt árið um kring, og að
fiskurinn, sem aflaðist, var hafður til matar
innanlands og gekk kaupum og sölum.
Þá má og sjá það á Sturlungu, Biskupasög-
unum og Grágás, að framundir 14. öld hafa
fiskiveiðar hér heima á Islandi verið stundaðar
á sama hátt og nú var sagt.
Þegar menn Guðmundar góða Hólabiskups
höfðu drepið Tuma Sighvatsson að Hólum, í
hefndarskyni fyrir þá sök, að Tumi rak biskup-
inn frá stóli, þá flýði biskup með liði sínu til
Grímseyjar og voru til þess tvær ástæður. önn-
ur sú, að hann vildi þar firrast óvini sína, hin,
og líklega sú veigamesta, „at veiðiskap skorti
eigi í eyjunni; var þar þá nóg atvinna mörgu
sinni, þótt annars staðar á landi væri skortr“.
Má í þessu sambandi geta þess, að Lárentíus,
sem biskup var á Hólum snemma á 14. öld, setti
„spítala“ fyrir fátæka uppgjafapresta að Kvía-
bekk í Ólafsfirði, og valdi einmitt þennan stað,
„því að honum þótti þar gott til blautfiskjar
og búðarverðar og þótti það vel henta gömlum
mönnum til fæðu“.
Mun þetta líklega vera fyrsta elliheimilið, sem
stofnað var á íslandi og sést jafnframt, að fisk-
ur hefur þótt holl fæða og ódýr, þar sem útræði
var gott.
Frá fiskiveiðum íslendinga er hvergi ljósara
sagt en í sögu Guðmundar biskups Arasonar,
sem Arngrímur ábóti á Þingeyrum ritaði um
1350. Þar segir svo:
„I því Kapitulo öndverðrar sögu, er greindist
íslands náttúra, segir, at almenningr þeirrar
jarðar fæðist með búnyt og sjádreginn fisk; en
sá dráttr er svá laginn, at menn róa út á víðan
sjá ok setjast þar, sem fjallasýn landsins merk-
ir, eptir gömlum vana, at fiskrinn hafi stöðu
tekit; þessháttar sjóreita kalla þeir mið; skal
þá renna léttri línu út af borðveginum niðr
í djúpit ok festa stein með neðri enda, at hann
leiti grunns; þar með skal fylgja bogit járn
er menn kalla öngul, ok þar á skal vera agnit
til blekkingar f iskinum, ok þann tíma, sem hann
leitar sér matfanga ok yfir gín beituna, grefr
oddhvasst ok uppreitt járnit hans kjapt, síðan
fiskimaðurinn kennir hans viðrkvámu ok kipp-
ir at sjer vaðinum, dregur hann svá at borði
VÍKI N □ U R
297