Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 73

inginn af öllu því, sem hann ber á borð af mikilli rausn,
sem stundum nálgast ofrausn. En leiðinlegur verður
Guðbrandur aldrei.
Iðunnarútgáfan virðist heldur auka bókaútgáfu sína
og hefur þegar gefið út ýmsar eigulegar bækur. Kom
frá henni á liðnu sumri hið myndarlega kvæöasafn
Vestur-íslenzka skáldsins Guttorms J. Guttormssonar,
er Arnór Sigurjónsson hafði búið til prentunar. Þá
gaf hún einnig út einkar fróðlegt rit um Grænland, eftir
Guðmund Þorláksson, magister, og prýddu það margar
ágætar myndir. Nú í haust bættist í hópinn frá þessari
útgáfu bókin Fjöll og fimindi, eftir Árna Óla. Eru það
frásagnir Stefáns Filippussonar, bónda í Brúnavík við
Borgarfjörð eystra, síðar fylgdarmanns í Reykjavík.
Hefur Stefán frá mörgu minnisverðu að segja, eigi sízt
frá ferðalögum sínum um landið þvert og endilangt,
oft með sérvitra og skringilega útlendinga í eftirdragi.
Hefur Árna Óla tekizt að gera úr þessum minningum
og ferðaþáttum snotra og læsilega bók, enda kann Árni
manna bezt að stíla slíkar frásagnir og er fundvís á
það, sem frásagnarvert er. Nýtur hann mikillar al-
þýðuhylli sem blaðamaður og útvarpsfyrirlesari, og að
verðleikum. Mun þessi bók eigi draga úr þeim vin-
sældum.
Af útgáfum Bókfellsútgáfunnar vill Víkingur vekja
athygli á endurminningum Ingólfs læknis Gíslasonar,
Læknisævi. Því miður hefur þeim, er þetta ritar, eigi unn-
izt tími til annars en að blaða lauslega í bókinni, en allt
bendir til þess, að hún beri hin sömu, góðu einkenni og
útvarpserindi Ingólfs læknis: Sjaldgæft fjör og hispurs-
leysi og mikla frásagnargleði.
Bækur Menningarsjóðs og Þjóðvinafélagsins fyrir árið
1948 eru nýkomnar út. Mun það sannmæli, að útgáfa
þessa fyrirtækis, sem hefur 12—13 þúsund áskrifendur
um land allt, hafi sjaldan verið betri en nú. Hin föstu
ársrit, Almanakiö og Andvari, eru vel úr garði gerð
að þessu sinni, einkum hið síðarnefnda. Af efni Al-
manaksins má einkum nefna ritgerð Ólafs prófessors
Jóhannessonar um Sameinuðu þjóðirnar, skipulag þeirra
samtaka og starfsemi, grein Gylfa Þ. Gíslasonar pró-
fessors um Marshall-áætlunina og þátt Lárusar Sigur-
björnssonar um íslenzka leikritun eftir 1874. Ritgerð
Lárusar er skemmtileg og fróðleg, þótt fljótt sé yfir
sögu farið.
Andvari flytur gott efni að þessu sinni. Ritstjórinn,
Þorkell Jóhannesson ritar þar einkar hugþekka ævisögu
Rögnvalds Péturssonar, hins mikilhæfa klerks og leið-
toga Vestur-íslendinga. Jóhann Gunnar Ólafsson, bæjar-
fógeti á Isafirði sýnir það enn sem fyrr með ritgerð
sinni um Sigurð Breiðfjörð, að hann kann einkar vel
að rita ljóst og skemmtilega um söguleg efni. Hefði
maður óskað þess eins, að hann léti af því verða að
rita enn ýtarlegar um Sigurð, skáldskap hans og sam-
tíð. Þess er full þörf. — Sigurjón Jónsson læknir hefur
þýtt á íslenzku og birt í Andvara ritgerð Gríms Thom-
sen um Bjarna Thorarensen, en hún kom út í danska
bókmenntatímaritinu „Gæa“ 1845. Er einkum fengur
að ritgerðinni fyrir þá sök, að þar er ýmislegt sagt
frá Bjarna Thorarensen, liögum hans, háttum og skap-
ferli.
Þá flytur Andvari langa ritgerð eftir Óttar Indriða-
son, um fiskirækt í Bandaríkjunum. Af öðru efni rits-
ins má sérstaklega nefna merkilegt plagg, er lýsir dá-
vel starfskjörum og aðbúnaði alþýðu manna hér á landi,
einkum við sjávarsíðuna, á síðari hluta 18. aldar. Er
það bréf, sem sent var Landsnefndinni fyrri, er hér
starfaði á árunum 1770.—1771. Bréfið er málsvörn fyrir
„þá undirokuðu og undirþrykktu íslands innbyggjara,
nefnilega vinnumenn, vinnukonur og uppvaxandi fólk“,
og jafnframt sóknarskjal, fjallar m. a. um „sumra
hvorra hreppstjóra vesen og ráðlag“. Undirskrift bréfs-
ins er: „Islands fátæklingar".
Aðrar árbækur Menningarsjóðs og þjóðvinafélagsins
eru Ljóömæli Stefáns Ólafssonar og Sögur frá Noregi.
Ljóðmæli Stefáns birtast hér í litlu en góðu úrvali.
Andrés Björnsson, magister, sem sá um útgáfuna, hefur
leyst það vandasama verk ágætlega af hendi og ritar
greinargóðan fonnála um Stefán, skáldskap hans og
samtíð. Þetta kver, þótt eigi sé nema tæpar 10 arkir
í litlu broti, gefur ljósa hugmynd um skáldskaj) Stefáns
klei'ks í Vallanesi, fyndni hans, orðheppni og ljóðræna
gáfu.
Sú ákvörðun Menningarsjóðs, að gefa út smám sam-
an úrvalssögur frá ýmsum löndum, mun væntanlega
mælast vel fyrir, enda er þar raunverulegt menningar-
starf unnið. Hefur vel tekizt með hið fyrsta bindi,
norsku smásögurnar, enda smekkvís maður og vand-
virkur um vélt, Snorri Hjartarson skáld. Verður eigi
annað sagt en valið hafi tekizt vel, þótt rnaður sakni
að vísu ágætra höfunda, sem þarna hefðu sómt sér með
prýði. Má þar til nefna menn eins og Tryggve Ander-
sen, Ronald Fangen og Johan Borgen, en þó sérstak-
lega Axel Sandemose, sem furðulegt má heita, að geng-
ið skuli hafa verið framhjá. Mun erfitt að neita því,
að Sandemose sé meðal allra fremstu skálda á Norður-
löndum, þeirra, sem enn eru í fullu fjöri, enda kemur
það fram í formmála Snorra Hjartarsonar, að honum
er þetta ljóst. En vafalaust er takmörkuöu rúmi um
þetta að kenna, þar eð Sandemose hefur eigi skrifað
margar mjög stuttar sögur. Þó eru þær til. Það er og
nokkur galli, að allvíða hefur verið gripið til mjög
stuttra smásagna, þótt betri og veigameiri sögur hefðu
gefið réttari liugmyndir um höfundana. Einnig mætti
það að efnisvalinu finna, að sögurnar eru i heild sinni
býsna dapurlegar og' „tristar". Hin snilldarlega, litla
saga galdramannsins Hamsuns sindrar þarna og skín
eins og flugeldur yfir myrkviði.
Þýðingarnar eru flestar góðar, sumar frábærar.
Directory of Iceland heitir rit, sem kom út í sumar
og Víkingnum var sent. I riti þessu er að finna mikils-
verðar upplýsingar um ísland og íslenzk málefni, sér-
staklega við það miðaðar að koma þeim útlendingum
að notum, sem viðskipti liafa við ísland. Auk ýtar-
legrar skrár um allar helztu stofnanir og fyrirtæki í
landinu er þarna að finna margvíslegan fróðleik um
landshagi og stjórnarfar. Bók þessi er því einnig til
margvíslegs hagræðis fyrir íslendinga, einkum þá, er
stunda verzlun og viðskipti.
Ritstjóri bókarinnar er Hilmar Foss.
★
VIKINGUR
365