Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 37

Gustaf af Geijerstam
Hvalveiði í skerjagarðinum
Gustaf af Geijerstaui, höfundur sögu þeirrar, sem hér fer á eftir, er einn af
öndvegishöfundum Svia á síðara helmingi 19. aldar. Hann var fæddur 1858, tók há-
skólapróf í sænskri tungu og bókmenntum, vann viö blaöamennsku og ritstörf, and-
aðist 1909.
A tímabilinu frá '1880 og fram yfir aldamót var Gústaf af Geijerstam án efa
vinsælasti skáldsagna- og leikritahöfundur Svía. Enn í dag er hann af mörgum tal-
inn fremsta skáld þessara tíma í Svíþjóð, að Strindberg undanskildum.
Þessi atburður gerðist á mjög einkennilegan
hátt, og mundi aldrei hafa skeð hefði kona ekki
átt hlut að máli. Konur geta framkvæmt hina
merkilegustu hluti, ef þær hafa karlmenn til
þess að stjórna. En einar eru þær ekki mikils
megnugar.
Þetta var í septemberbyrjun, og nokkrir sum-
argestir bjuggu enn þá úti í skerjagarðinum, því
haustið var milt og fagurt, og engan langaði enn
þá heim til borgarinnar.
Kvöld nokkurt kom Söderberg fiskimaður
heim til sín og gekk beint inn til frú öman, sem
leigði hjá honum. Frú öman var fertug ekkja,
glöð og vingjarnleg, heiðarleg kona og hagsýn.
Allir í nágrenninu litu á hana sem sjálfkjörinn
ráðgjafa við öll hugsanleg tækifæri. Kæmi eitt-
hvað fyrir, sem enginn bar skyn á, var hún
jafnan fær um að ráða fram úr. Þess vegna
sneri Söderberg sér nú til hennar í kröggum
sínum og vandræðum.
Söderberg var náfölur þegar hann kom inn
og staðnæmdist fram við dyrnar, án þess að
koma upp nokkru orði.
„Hvað er um að vera?“, spurði frú Öman og
reis á fætur. Hún var nýbúin að kveikja á lamp-
anum og sat við lestur. Úti fyrir hjúpaði kvöld-
rökkrið fjörðinn. Máninn var ekki ennþá kom-
inn upp. „Hvað í ósköpunum gengur á?“
„Jú. Ég verða að segja frúnni frá því, að ég
sá eitthvað úti á firðinum í kvöld. Við vorum
að vitja um fiskinetin — þegar ég. — Ég held
að það hafi verið sjálfur djöfullinn“.
Frú öman varð undrandi. Söderberg var les-
ari og blótaði aldrei. Þegar hann talaði um
fjandann hlaut því að vera alvara á ferðum.
„Rugl, Söderberg. Hvað sástu? Hvernig leit
þetta út? Segðu frá!“
Söderberg hristi höfuðið og kom nær.
„Það var víst einhvers konar dýr. Það var
óskaplega langt, — álíka langt og — ja, og
svo synti það og buslaði og velti sér í sjónum,
og öðruhverju stóð foss úr því beint upp í loft-
ið, og fossinn kom víst úr munninum á því. En
ég tók til áranna heim svo hratt sem ég mátti“.
Söderberg hætti að tala og horfði á frú öman.
Hann vildi auðsjáanlega fylgjast með því, hvaða
áhrif orð hans hefðu, og um fram allt vildi
hann komast að raun um hvort hún væri jafn
róleg og hún lét.
„Þetta var hreinasta undur“, bætti hann við.
„Það er hvalur, sem þið hafið séð, og engin
ástæða er til að hræðast hann. Þetta var fyrir-
tak. Farðu til Lars í Svarteyju og fáðu hann
með þér. Þið getið hjálpast að því að veiða hval-
inn. Á því getið þið grætt mikla peninga".
En Söderberg virtist harla efablandinn.
„Hvalur“, sagði hann, „svona langur? Hann
var álíka langur og hérna þvert yfir fjörðinn.
Ne — ei. Við Lars skulum svei mér varast það“.
En frú Öman sat við sinn keip. Hún skýrði
það fyrir Söderberg, að öllum, sem sæju hval í
fyrsta sinn, færi líkt og honum. Og hún kom
honum einnig í skilning um hvað mikla pen-
inga þarna mætti græða, og niðurstaðan varð
sú, að Söderberg tók Anders nábúa sinn með
sér yfir um til Lars strax þetta sama kvöld.
Lars var vel efnaður bóndi, sem bjó hálftíma
sjóleið frá Krákueyju, sem var heimkynni Söd-
erbergs. Lars var fimmtugur, stirðfættur, en
armsterkur og alþekktur að gætni. Hann stam-
aði hroðalega og hvað mest á örlagaríkum
augnablikum, þegar mælsku var mest þörf.
Fiskimennirnir bjuggu bát til veiðiferðar.
Axir voru teknar fram og hvattar, krókstjakar
brýndir og breytt í skutla.
VIKINGUR
329