Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1948, Blaðsíða 78

sú fásinni, að lögréttan á íslandi hafi haft fullt lög-
gjafarvald, sem er stjórnlagalegur ómöguleiki (sjá
Réttarstöðu Græniands, kap. 5 og 6). Þjóðfélagsbandið
var ekki aðeins bindandi af hálfu þegnanna. Það sést
ekki, að Grágásarþjóðfélagið hafi getað svift mann
hinum ísl. þegnrétti hans, nema með dómi (eða lög-
lega gerðri sátt) og sem refsing fyrir drýgðan glæp.
Er þessir frjálsu þegnar „várra laga“, hins ísl. þjóð-
félags, fóru á skipulagsbundnum landnámsflota til
Grænlands og námu það 986 fyrir sig og eftirkom-
endur sína um alla tíma, fóru þeir þá og jafnan síðan
með þjóðfélagsvald hins íslenzka þjóðfélags yfir Græn-
lgndi, því þeir voru sjálfir starfandi hluti og valdhaf-
ar hins ísl. þjóðfélags. Og þar sem ísl. þjóðfélagið var
þá her (þegn þýðir hermaður), var Grænland þá einnig
varanlega hersett af íslendingaher. Þótt Grænland hefði
ekki verið orðið að hluta hins ísl. þjóðfélagssvæðis og
ísl. almenningur fyrir landnámið, myndi námið eitt
hafa verið nægilegt til að skapa íslandi fullkominn og
varanlegan yfirráðarétt yfir því. Þar sem þjóðfélags-
bandið var varanlegt og bindandi fyrir alna og óborna,
ber að líta svo á, að þessi réttarstaða Grænlands sem
ísl. nýlendu hafi haldist, unz sannað verður, að hún
hafi breytzt á löglegan hátt.
Þetta er óhrekjanleg lögfræðileg staðreynd. Til þess
að komast fram hjá henni, lánar Einar þetta hálmstrá
frá Finni heitnum Jónssyni (Lögrétta 11. sept. 1923),
er ég var þá löngu búinn að hrekja: „Eiríkur og þeir
námu landið í sinu nafni, en ekki handa íslandi". Spurn-
ing: Hvernig gátu þegnar hins ísl. þjóðfélags, er fóni
með vald þess, voru sjálfir íslenzka þjóðfélagið og
þjóðin, og varanlega bundnir af þjóðfélagsbandinu og
„í lögum skyldir", numið land handa sjálfum sér, án
þess, að það yrði um leið liluti hins íslenzka þjóðfé-
lagssvæðis? Hið einkaréttarlega og stjórnlagalega land-
nám fer þarna fram í sömu athöfn, og þá, og þar
á eftir halda þessir ísl. þegnar áfram að fara með hið
ísl. þjóðfélagsvald yfir Grænlandi, því þeir eru sífellt
„í lögum skyldir". Svo tekur E. A. líka traustataki á
þessu vínberi frá Halldóri Hermannssyni (sbr. Lög-
berg 24. nóv. 1921) til samanburðar og áréttingar:
„Þeir (landnámsmenn íslands) námu ekki Island handa
Noregi‘‘. Nei, mikið var, þótt þeir næmu ekki ísland
handa þjóðfélagi, sem þeir voru ekki þegnar í, þjóð-
félagi, sem ekki var heldur orðið til, þegar námið fór
fram, og varð ekki til fyrr en landnámsmenn Islands
voru búnir að fúna í 100—200 ár í gröfum sínum!
Landnámsmenn Islands komu frá fjöldamörgum full-
valda þjóðfélögum og þeir voru flestallir sekir í þeim
og þjóðfélagslausir. Þeir komu dreifðir, sundraðir og
skipulagslausir á tveim mannsöldrum og námu þannig,
að engin þjóð var út af fyrir sig, heldur allar þjóðir,
og sýknir menn og sekir, í einum óaðgreinanlegum
„hrærigraut", og landið, sem þeir námu, var einskis-
land. Landnámsmenn Islands gátu því eklci talið sig
til neins þjóðfélags, og neyðin knúði þá því til að stofna
nýtt þjóðfélag. En landnámsmenn Grænlands voru allir
alsýknir þegnar eins og sama þjóðfélags, „várra laga“,
er búið var að eignast yfirráðarétt og eignarrétt (al-
menningsrétt) yfir öllu Grænlandi fyrir landnámið,
komu allir í einu á skipulagsbundnum landnámsflota
og námu land á þjóðfélagssvæði sinnar eigin þjóðar.
Þetta tvennt,- landnám íslands og Grænlands verður
hvergi talið sambærilegt.
Þessar kenningar þeirra eru allrækilega hraktar í
Réttarstöðu Grænlands.
Þar sem greinargerð Einars er ekki prentuð og að-
eins handtæk í einu eintaki (handriti) í Landsbóka-
safninu, ætla’ ég að lofa ykkur að sjá nokkur sýnis-
horn af hugsanagangi hans og lærdómi. — Á bls. 10
ritar hann: „Landnámsmennirnir grænlensku voru
vaxnir upp úr íslenzkum jarðvegi. Þeir fluttu því með
sér íslenzka tungu og íslenzka menningu. Lifnaðar-
hættir þeirra og siðir hlutu því að vera þeir, sem þeir
höfðu verið í heimalandinu, að svo miklu leyti sem sam-
rýmast mátti landshögum á Grænlandi. Trú Grænlend-
inga var því hin sama sem trú íslendinga. Arfsagnir
úr átthögunum íslenzku fylgdu þeim. Eitt Eddukvæð-
anna (Atlamál hin grænlensku) er ort á Grænlandi.
Siðareglur Grænlendinga verða hinar sömu, sem ríkj-
andi voru á Islandi, t. d. mannhefndir. Búfé fluttu þeir
með sér af Islandi og stunduðu landbúnað á Grænlandi
með svipuðum hætti og þeir höfðu gert á Islandi o. s. frv.
Hugmyndir sínar um lög og rétt höfðu grænlenzku
landnámsmennirnir auðvitað líka frá íslandi. Um þessi
atriði eru að vísu helzt til fáar sagnir. En sú vitn-
eskja, sem um þau hefur geymst, sýnir það þó tví-
mælalaust, að ríkisskipun sína hafa Grænlendingar al-
gerlega sniðið eftir skipulagi því, sem þeir höfðu kynnst
á íslandi. Því voru goðorðin á Grænlandi með sama
hætti setn á íslandi".
Ég tel þessa greinargerð ekki geta leitt til neinnar
réttrar ályktunar um málið. Hefði ekki verið réttara
fyrir mann, sem gera hefði átt grein fyrir réttarstöðu
Grænlands, að byrja þes?a ræðu með því, að segja, að
landnámsmenn Grænlands hefðu allir verið þegnar hihs
ísl. þjóðfélags, bundnir af böndum þess, hvar sem þeir
fóru, en halda jarðvegsrannsóknum sínum utan við þetta
mál? Það er auðvitað röng hugsun hjá höfundi, er hann
segir, að „hugmyndir sínar um lög og rétt hafi land-
námsmenn Grænlands haft frá Islandi", eða að „ríkis
skipun (þ. e. þjóðfélagsskipun) sína hafi Grænlending-
ar algerlega sniðið eftir skipulagi því, sem þeir höfðu
kymist1) á Islandi", þjóðfélaginu, sem þeir sjálfir höfðu
fæðst og lifað í, bundnir af þjóðfélagsbandi þess og
lögum, sem valdskipulagi þjóðfélagsins, og þeir voru
skyldir til að starfrækja með dómsvaldi og lögreglu-
valdi því, er þeir fóru með, — en til þess að geta gert
þetta varanlega fyrir mikinn mannfjölda, urðu þeir
að setja á fót stofnanir hins ísl. þjóðfélags á Græn-
landi. Myndi ekki dómbær maður hafa sagt, að land-
námsmenn Grænlands hefðu ekki aðeins flutt lög ís-
lands með sér til Grænlands, heldur einnig h'ið íslenzka
þjóðfélag? Ókunnugleika sinn um almennustu undir-
stöðuatriði réttarsögu og stjórnlagafræði, og þar með
getuleysi sitt til að ná fræðimannlegum tökum á efn-
inu, sýnir Einar með þvi, að kalla Grágásarþjóðfélagið
á Grænlandi ríki í öðru orðinu, en gera í hinu ráð fyrir
því, að þjóðfélagsband þess sé ekki bindandi og að
þjóðfélagsvald þess sé algerlega magnlaust.
3) Leturbreyting mín,
37D
VÍKI N □ UR