Samvinnan - 01.10.1933, Síða 69

S A M V I N N A N
291
nafni. Eftir stjómarbyltinguna árið 1848 óx félögum
Vessum mjög fiskur um hrygg, einkum þó í París. Alls
voru mynduð yfir 200 framleiðslufélög. En öll hafa þau
horfið aftur nú nema þrjú eða fjögur, sem enn lifa.
Annar blómatími þeirra var á árunum 1866—67. Og á
s'ðari árum hefir þeim fjölgað ört. Árið 1912 voru þau
orðin nákvæmlega 500 að tölu í Frakklandi, og vegnaði
mörgum þeirra mjög vel. Félagar voru samtals yfir
20000, og verðmæti framleiðslunnar náði 70 miljónum
franka. En ekki verður vitað, hve mikið þau græddu, og
hefði það þó óneitanlega verið fróðlegt1).
Erfiðleikar þeir, sem framleiðslufélög með samvinnu-
sniði eiga við að stríða, eru fjölmargir, og er því engin
furða, þótt seint gangi og erfiðlega.
a) Fyrsti örðugleikinn er skortur á f é. Vér vit-
um það, að hægt er að komast af án fjáreignamannsins
við framleiðslufyrirtæki, en vér vitum líka, að ekki er
hægt að komast af án fjárins. Stóriðja nútímans krefst
sífellt meira og meira fjár. Og hvernig eiga fátækir og
óbreyttir verkamenn að afla þess? — Með því að öngla
saman einni og einni krónu? Það er mögulegt og hefir
líka verið gert í fáeinum smá-iðnaðarfyrirtækjum, en
*) í öðrum Evróptilöndum eru einnig allmörg framleiðslu-
félög með samvinnusniði í ýmsum iðnaðargreinum.
Á Norðuriöndum hafa framleiðslufélögin aðallega náð út-
breiðslu meðal bænda. Fyrst og fremst má nefna mjólkur-
b ú i n, sem vinna úr mjólkinni ýmsar afurðir fyrir sameigin-
legan reikning bændanna. Ennfremur má nefna s 1 á t u r f é-
lögin. ■— I ársbvrjun 1910 voru 542 samlagsmjólkurbú í Sví-
þjóð, og í árslok 1914 voru slík bú í Finnlandi 436 að tölu.
Bæði í Finnlandi og á Skáni hafa mörg mjólkurbú gert sam-
band sín á milli um útflutning á smjöri. Af öðrum fram-
leiðslufélögum mætti nefna hér brauðgerðarfélögin,
sem aðallega eru til í Sviþjóð. Reyndar eru sum þeirra eigin
fyrirtæki neytandanna. — Sjá annars um þetta efni Social
Handbok, útg. af G. H. von I< o c h, kaflann um Koop-
eration, ennfremur árbækur Pellervos, finnska félagsins,
sem vinnur að eflingu samvinnufélagsskaparins.
19