Andvari - 01.03.1969, Síða 135

ANDVARI
FULLVELDIÐ FIMMTUGT
133
bólgunni og auka hagvöxtinn enn um það, sem verðbólgan hefur tafið hann
undanfarin ár.
Árin 1962—65 voru mesta vaxtarskeið í íslenzkum efnahagsmálum, sem
komið hefur á þessari öld. Þjóðartekjumar jukust um 6—7% á ári að meðaltali.
Orsakirnar voru mikil aflaaukning og mjög hagstæð viðskiptakjör, auk þess sem
ný stefna í efnahagsmálum, sem núverandi stjórnarflokkar höfðu tekið upp árið
1960, reyndist traustur grundvöllur efnahagsframfara. En 1966 urðu alger um-
skipti í efnahagsmálum íselndinga. Afli tók að minnka og verðlag erlendis hefur
undanfarin tvö ár farið hríðlækkandi. Á þessu ári mun útflutningsverðmæti þjóð-
arinnar verða meira en 45% minna en það var 1966, og er þetta mesta efnahags-
áfall, sem íslendingar hafa orðið fyrir á þessari öld og meira áfall en nokkur
önnur Evrópuþjóð hefur orðið fyrir á síðari tímum. Þjóðin hefur á þessum tveim
síðustu ámm notað allan gjaldeyrisvarasjóð sinn og nú fyrir fáum dögum var
gengi íslenzku krónunnar lækkað um 35,2% og gripið til ýmissa gagngerra efna-
hagsráðstafana til þess a'ð freista þess að koma þjóðarskútunni aftur á réttan kjöl
og aðlaga efnahagslífið gerbreyttum aðstæðum og leggja nýjan grundvöll að heil-
brigðum atvinnurekstri í landinu og hallalausum viðskiptum við önnur lönd.
Það er kunnara en frá þurfi að segja, að ísland er eina fullvalda ríkið í
Evrópu, sem hefur engan her og engar landvarnir af eigin hálfu. íslendingar
eru hins vegar í Atlantshafsbandalaginu, og hafa Bandaríkin tekið að sér fyrir
þess hönd að sjá um varnir íslands. Þegar fullveldi íslands var viðurkennt 1918,
lýstu íslendingar yfir ævarandi hlutleysi. Það hlutleysi var rofið, þegar Bretar
hemámu ísland vorið 1940. Og íslendingar hurfu sjálfir frá hlutleysisstefnu, er
þeir ári síðar gerðu samning við Bandaríkjastjórn um vamir landsins, án þess að
að gera kröfu til þess eða ætlast til þess, að landið yrði ekki áfram notað í þágu
hemaðarreksturs. Að lokinni styrjöldinni voru margir íslendingar í vafa um,
hvort hyggilegra væri að vera áfram aðili að vamarsamstarfi eða hvort hverfa
ætti aftur að hludeysi og varnarleysi áranna fyrir heimsstyrjöldina. En nú mun
óhætt að fullyrða, að mikill meirihluti íslendinga sé eindregið fylgjandi aðild
íslands að Atlantshafsbandalaginu og vamarsamstarfi við Bandaríkin. Átti þró-
unin í alþjóðamálum á ámnum eftir styrjöldina mikinn þátt í því að móta skoðun
meiri hluta íslelndinga í þessum efnum og styrkja hana svo, að eflaust verður
ekki um stefnubreytingu að ræða, að óbreyttum aðstæðum í stjórnmálum og her-
uiálum heimsins. En þótt samstarfið við hið fámenna herlið Bandaríkjanna á
íslandi hafi verið ágætt, þá er því auðvitað ekki að leyna, að þegar yfir lengri
tima er litið, fylgir því vandi fyrir þjóð að vera svo fámenn í svo stóm landi, að
augljóst sé, að henni sé um megn að annast það, sem nefna mætti lágmarksland-
varnir. íslendingar þurfa af þessum sökum áreiðanlega að vera á varðbergi gagn-