Andvari - 01.03.1969, Síða 178

176
ARNÓR SIGURJÓNSSON
ANDVARI
fyllstu heimilda um það. En ég er viss um, að hann hefur ekki sagt mér þetta
sem tilhæfulaust skrök, enda fann ég á frásögn hans sömu hrifninguna og í frá-
sögnum hans, þegar hann sagði mér frá stofnun Huldufélagsins úti á kirkjuloft-
inu á Einarsstöðum. — Skal svo ekki fleira rætt hér um frásagnir Þorsteins Thor-
arensens urn Huldufélagið þingeyska og skilning hans á því.
En ekki tekur betra við, þegar Þorsteinn lýsir forystumönnum Eluldufélagsins.
Þó skal það viðurkennt, að Benedikt Jónssyni á Auðnunr (síðar frá Auðnum)
cr ekki lýst af rangsleitni, og fær hann raunar sína viðurkenningu í dómum
Þorsteins. Má mér vænt um þykja, því að ég þekkti Benedikt lengi og vel og
átti honum gott upp að unna. Þó að ég skildi hann um sumt öðruvísi en Þor-
steinn, læt ég hér öllurn dómurn Þorsteins um hann ómótmælt, þess aðeins
getið til viðbótar, að Benedikt var elztur þeirra forystumanna Huldufélagsins,
er Þorsteinn nefnir, fæddur 28. janúar 1846, og lifði þeirra lengst, var að telja
mátti fullstarfandi maður á skrifstofu Kaupfélags Þingeyinga og við vörzlu bóka-
safns þess, er Eluldufélagið stofnaði, fram að andláti sínu 1. febrúar 1939, þá
fullra 93 ára gamall.
1 lýsingu sinni á Jóni í Múla hristir Þorsteinn saman hrifningu sína og rangs-
leitni. Segir hann Jón hafa verið talinn glæsilegastan og skarpgreindastan þeirra
forystumanna Huldufélagsins. „Flugmælskur var hann og stórkostlegur lýð-
skrumari, — talaði og talaði með sitt liðuga málbein og hélt fljúgandi ræður
yfir körlunum með óskaplegum sannfæringarkrafti, svo að ekkert stóðst fyrir
honurn. — Hann var nokkurs konar Göbbels þingeysku kaupfélagshreyfingar-
innar." Ég verð að játa, að ég kynntist Jóni aðeins af afspurn og því, er ég síðar
las af greinum eftír hann í sveitablöðum og dagblöðum og af þingræðum. Ég
sá hann aðeins einu sinni sem gest á fundi Kaupfélags Þingeyinga, en þeir
fundir voru öllum opnir, líka unglingum, eins og ég var þá. Ég minnist þess, að
á fundinum var varpað til hans fyrirspurn. Hann spratt á fætur og gekk nokkuð
í átt til fyrirspurnarmannsins. Mér er gleymd bæði fyrirspumin og svarið, en
ég man enn hreyfingar hans, rödd og svipbrigði, er allt var hvatlegt og fagurt.
Hefur mér fundizt síðan, að í þessu þrennu hafi ræðulist hans einkum verið
fólgin, því að aldrei hefur mér fundizt mikið til um að lesa ræður hans eða rit-
gerðir, þó að þær séu mjög sæmilegar. Vinsældir hans í Þingeyjarsýslu voru frá-
bærar, meðan hann átti þar heima. Minntust menn lengi þess tvenns um hann,
hversu vekjandi hann var til hugsunar og dáða, og hversu fljótur hann var til
aðstoðar og hjálpar, er hans þurfti með. „Skáldafrændi andans elda orna lét í
hverju horni,“ orti Guðmundur á Sandi urn hann horfinn, og „undan gekk í
viðsjárvanda varðmaðurinn langt úr hlaði, ... „víkingslegur í sókna sökum,
(en) sáttfús, — maður í öllum háttum".