Andvari - 01.01.1978, Blaðsíða 32

30
HALLDÓR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
Agnar Kl. Jónsson segir svo um þessa stjórn í bók sinni Stjórnarráð
Islands:
„Aðaltakmark stjórnarinnar skyldi vera að auka framleiðslu landsmanna,
tryggja atvinnu og kaupmátt launa og efla almennar framfarir og lögð
sérstök áherzla á að leysa efnahagsvandamálin í samvinnu við stéttarsam-
tök vinnandi fólks.-----
Aðalvandamálið varð viðhorfið til efnahagsástandsins og aðgerðir til
þess að halda niðri dýrtíðinni. Þegar kom fram á árið 1958, fóru erfiðleik-
arnir varðandi þessi mál að segja meira til sín, og samningar innan ríkis-
stjórnarinnar urn aðgerðir drógust á langinn, þar sem stuðningsflokkar
ríkisstjórnarinnar voru ekki á eitt sáttir um hvaða leiðir væri heppilegast
að fara. Nú stóð svo á, að hinn 1. desember átti að taka gildi ný kaup-
greiðsluvísitala, sem fól í sér 17 stiga hækkun, og var þá fyrirsjáanlegt, að
dýrtíðaralda mundi skella yfir, ef ekkert yrði að gert. Ríkisstjórnin ræddi
málið og tiltækileg ráð til þess að koma í veg fyrir ört vaxandi dýrtíð, en
eins og oft áður gekk erfiðlega að ná samkomulagi um úrræði. Hermann
Jónasson óskaði Jress nú við samráðherra sína, að ríkisstjórnin beitti sér
fyrir setningu laga um frestun á framkvæmd hinnar nýju vísitölu til loka
desembermánaðar, enda yrðu hin fyrrgreindu 17 vísitölustig þá greidd
eftir á fyrir desember, nema samkomulag yrði um annað. Boðað hafði
verið til 26. þings Alþýðusambands Islands hinn 25. nóvember, og sat Jrað
á rökstólum næstu daga. Stjórnin hafði fylgt þeirri stefnu og lýst því yfir í
málefnasamningi sínum, að hún vildi hafa sem nánast samband við
verkalýðsfélögin um öll dýrtíðar- og kaupgjaldsmál, og gert var að skil-
yrði í ríkisstjórninni, að hið fyrirhugaða lagafrumvarp yrði lagt fyrir Al-
Jrýðusambandsþingið til umsagnar. Skrifaði forsætisráðherra Alþýðusam-
handinu því hréf um málið, en kom síðan á þingið hinn 28. nóvember
og gerði ýtarlega grein fyrir öllum málavöxtum. Ekki har þessi málaleitun
tilætlaðan árangur, því svo fór, að Alþýðusambandsþingið neitaði fyrir sitt
leyti beiðni forsætisráðherra urn frestun. Forsætisráðherra boðaði þá ráð-
herrafund að morgni hins 29. nóvember, en þar náðist ekki samkomulag
um stuðning við frumvarpið. Af þessu leiddi, að hin nýja kaupgreiðslu-
vísitala kom til framkvæmda í byrjun desemher, og var ný verðbólgualda
þar með skollin yfir. Þar sem ekki varð við neitt ráðið, tók Hermann Jónas-
son Jrað ráð að biðjast lausnar fyrir sig og ráðuneytið hinn 4. desember
1958. Forseti Islands féllst á tillöguna, en fól ráðuneytinu jafnframt að
starfa áfram, unz annað ráðuneyti yrði myndað. Sama dag skýrði forsætis-