Andvari - 01.01.1978, Blaðsíða 50

48
JÁTVARÐUR JÖKULL JÚLÍUSSON
ANDVARI
al skírnarnafnanna. Það jafnar metin við
kvennanöfnin og vel það. Eins og önnur
eru þessi skýr, tær og öll án lýta.
Af þeim eru fjögur næstum fyrnd:
Tumas, Tumi, Tyrfingur og Hafur. Hin
voru þessi: Amundi, Arngrímur, Arni,
- Bergur, Brandur, Böðvar, - Helgi,
Hjalti, Ketill, - Konráð, Nikulás. Þar
skýtur loks upp útlendu nafni. Svo var
Pétur postuli búinn að eignast nafna hér
norður í heimi. Sigfús, Skúli, Steinþór,
Sturlaugur, - Þorgeir, Þorgils, Þorleifur,
Örnólfur.
Nefnd hafa verið alls 57 nöfn kvenna
og 66 nöfn karla, eða 123 alls. Hvert eitt
einasta hreint, klárt og lýtalaust, að ég
fæ séð. í gömlu nöfnunum eigum við
merkilegan arf að verja, viðhalda og
ávaxta fyrir framtíðina.
4. „Húsgangsmanna samanskjif
Förufólks hefir verið viðgetið eins
langt og sögur ná inn í liðna tíð. Föru-
konur fóru bæ frá bæ, sögðu tíðindi,
þágu gjafir.
Farandskáld, farandsmiðir, sagna-
menn. Allir lögðu land undir fót. Þá hafa
andófsmenn fyrri tíða efalítið verið með-
al förumanna. Fólk, sem eitthvað var á
skjön við yfirvöld og algenga meðal-
hegðun daglegs strits, það reyndi að fara
á bak við yfirvöldin, reyndi að snúa
vistarbandið og stritskylduna af sér. Þeg-
ar vel áraði, tókst þetta allvel hjá sum-
um.
Annar hópur förumanna var fólkið,
sem fór á vergang bjargarþrota í harð-
indum, hinn eiginlegi húsgangslýður.
Sjálfsbjargarhvötin knúði það til að
reyna allt annað fremur en náðarbrauð
niðursetninganna. Sumt fór með börnin
sín í eftirdragi í leit að lífsbjargartæki-
færum. Vonin um eitthvað óvænt, eitt-
hvað nýtt, eitthvað sem bætti haginn,
hún vakti í brjóstunum og hvatti spor-
in áfram í áttina til hins óþekkta. Þótt
það mætti gæfunni ekki hérna megin við
heiðina eða hérna megin við fjörðinn,
þá var aldrei að vita, nema hún yrði til
viðtals hinum megin heiðar eða hinum
megin fjarðar. Þannig hvatti vonin spor-
in frá einum áfangastað til annars í
eirðarlausri leit, unz yfir lauk. Æðioft
reyndist vonarbjarminn við sjónarrönd
vera mýrarljós og annað ekki.
Þriðja gerðin var svo skrítna fólkið,
bilaða fólkið. Fjórða gerðin var jafnvel
misindisfólkið. Allt var það af óútreikn-
anlegum gerðum og hvað öðru ólíkt.
Það var með ólíkindum, hvern áhuga
yfirvöldin höfðu á förufólkinu. Það átti
ekki að sleppa framhjá í manntalinu.
Það skín út úr því, hvernig klykkir út
með sérgerð sýslumanns, þegar hann var
á leið til Alþingis sumarið eftir og lagði
áður síðustu hönd á manntalið með
húsgangsmanna samanskrifi í hreppun-
um nóttina fyrir páska þetta sama ár.
En hvers áttu húsgangsmenn úrkosta
í einmánaðarbyrjun, einmitt þegar
páskahátíðin fór í hönd? Hvar mátti
vænta ríflegrar saðningar? Hvar hafði
verið eftir sauðarkrof til að taka niður
úr eldhúsrótinni? Hvar voru eftir
bringukollar og magálar í sýrusánum?
Hvar var eitthvað eftir í skyrsánum?
Hvar voru óáteknir smjördallar? Hvar
var nóg af hnoðmör í kistu? Hvar var
enn til korn í kvörnina til að mala í