Andvari - 01.01.1978, Blaðsíða 84

82
AKl GISLASON
ANDVARI
því þeir eru hræddir við allt, halda að
það dragi eitthvað frá sjer.“1) Hluta-
bréfasala gekk treglega, en að henni var
unnið fyrri hluta árs 1885. Skúli tók þá
til bragðs að panta prenttækin, þótt ekki
hefði safnazt nægilegt fé, en lagði út
þá peninga sjálfur, sem á vantaði. 17.
sept. 1885 segir Skúli í bréfi til Þorleifs
Jónssonar póstmeistara, að handpressan
sé komin frá Danmörku til Isafjarðar
með skipinu Thyru.2) Pressan var kom-
in til ára sinna, 40-50 ára gömul.3)
Hluíhafar héldu undirbúningsfund
síðasta dag októbermánaðar 1885.
Bráðabirgðastjórn var kosin, og skyldi
hún semja frumvarp að lögum fyrir
væntanlegt prentfélag. 1 byrjun næsta
árs, 13. marz 1886, var stofnfundurinn
haldinn, og nefndist félagið Prentfélag
Isfirðinga. Hluthafar á fundinum voru
29. I stjórn félagsins voru kosnir séra
Sigurður Stefánsson, Skúli Thoroddsen
og Þorvaldur Jónsson prófastur. A fund-
inum voru samþykkt lög félagsins. Um
markmið félagsins segir í 3. grein: „Að-
altilgangur félagsins er með eign og við-
haldi prentsmiðju á ísafirði að halda úti
blaði til þess að efla almenna menntun
og framfarir."
Þótt prentfélagið væri stofnað og því
sett lög, þá vantaði enn leyfi yfirvalda
fyrir starfseminni. Til þess að starfrækja
prentsmiðju þurfti konungsleyfi, og
hafði Skúli sótt um það í janúar 1886,
áður en félagið var stofnað. Umsóknin
var send til Magnúsar Stephensens, þá
amtmanns. Jón Pétursson dómstjóri
gegndi um þetta leyti embætti lands-
höfðingja, eftir lát Bergs Thorbergs.
Fékk Jón erindi Skúla til umsagnar frá
amtmanni, en taldi sig ekki geta mælt
með því. Stuttu seinna, 10. apríl, var
Magnús Stephensen skipaður lands-
höfðingi, og leit þá ekki vel út með
prentsmiðjuleyfið, því að vitað var, að
hann var því andvígur. Yfirvöldin færðu
fram þau rök, að illa færi á því, að
lögreglustjóri - en því embætti gegndi
Skúli -, sem ætti að hafa eftirlit með
prentfrelsislögunum, væri viðriðinn
prentsmiðjuna. Stjórn félagsins lagði
ekki árar í bát og ákvað að endurnýja
ósk um prentsmiðjuleyfi, og var Þor-
valdi Jónssyni prófasti, sem var í stjórn
prentfélagsins, falið að senda konungi
umsóknina, og gerir hann það 22. marz.
Beiðnin kom til álita hjá Magnúsi lands-
höfðingja, sem sendi hana utan til ís-
landsráðherra í byrjun júnímánaðar
ásamt umsögn sinni.4) Á aukaþinginu
1886 var borin frarn fyrirspurn frá Sig-
urði Stefánssyni og Þorleifi Jónssyni
vegna dráttar á veitingu prentsmiðju-
leyfisins. 19. ágúst 1886 var leyfið loks-
ins veitt. í bréfi, sem Nellemann, er fór
með málefni Islands, skrifaði landshöfð-
ingja 19. ágúst, kom fram, að ráðuneyt-
inu þótti óhæft, að sýslumaður, eða sá
sem gætti laga og réttar, væri jafnframt
ábyrgðarmaður stjórnmálablaðs, en hins
vegar væri ekki hægt að átelja það, þótt
yfirvaldið ætti hlut að stjórn prentfélags.
Þannig lauk þessari togstreitu með sigri
stjórnar prentfélagsins.5)
Að fengnu konungsleyfi hóf prent-
félagið brátt blaðaútgáfu. Blaðið var
kallað Þjóðviljinn, og var það Sigurður
Stefánsson, er stakk upp á nafninu.
Fyrsta tölublaðið kom út 30. október
1886, árið sem félagið var stofnað.
Prentsmiðjan var kölluð Prentsmiðja
Isafjarðar.
Þjóðviljinn var frá byrjun í andstöðu
við landshöfðingjavaldið. Endurskoðun
stjórnarskrárinnar var eitt helzta bar-
áttumál blaðsins, og var Skúli í hópi
þeirra, er lengst vildu ganga í því máli.
Almenn mannréttindi voru Skúla mikið