Andvari - 01.01.1978, Blaðsíða 76

74
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ANDVARI
tilurð kvæðisins, hvort skáldið hafi virkilega ort það í þessari skorpu eða
einungis fágað það og hreinskrifað, áður en hann sendi Bjarna það, Jónasi
þótti vænt um að geta birt honum það fyrstum manna, er alinn hafði verið
upp á Hlíðarenda og sá staður því honum mjög hugfólginn.
Kvæðið Gunnarshólmi er fegursti og þroskaðasti ávöxtur náttúruskoðun-
ar Jónasar Hallgrímssonar og er mjög ort í anda niðurlagsorða dálítillar
hugleiðingar um náttúruvísindin, er Matthías Þórðarson hyggur vera frá
árinu 1838 og birt er fremst í 3. bindi rita skáldsins i útgáfu Matthíasar.
Þar segir svo að lokum:
„Hyggileg skoðun náttúrunnar veitir oss hina fegurstu gleði og anda
vorum sæluríka nautn, því þar er oss veitt að skoða drottins handaverk,
er öll saman bera vitni um gæzku hans og almætti. Vér sjáum þar hvert
dásemdarverkið öðru meira, lífið sýnir sig hvarvetna í ótölulega marg-
breyttum myndum, og allri þessari margbreytni hlutanna er þó harla vís-
dómslega niður raðað eftir föstum og órjúfandi lögum, er allur heimur
verður að hlýða.“
Nú verður vikið að 9. hljómkviðu Schuberts.
Þótt um langt skeið ríkti nokkur óvissa um það, hvenær hún væri samin
og menn byndu sig við aldursákvörðun í gamalli skrá um verk Schuberts
frá 5. tugi 19. aldar, þar sem hún er talin frá því í marz 1828, benda nýj-
ustu athuganir á bréfum Schuberts og öðrum gögnum um ævi hans og
störf til þess, að hann hafi raunar tekið til við umrædda hljómkviðu sum-
arið 1825, þegar hann var á miklu ferðalagi um hin fögru héruð Efra-
Austurríkis. í bréfi, sem Schubert skrifar vini sínum Josef von Spaun frá
Linz 21. júlí 1825, kveðst hann hafa verið í Efra-Austurríki síðan 20. maí
og þótt leitt að hitta Spaun ekki þar. Hann hafi verið hálfan mánuð í Stsyer,
en eftir það hafi hann farið með vini sínum Vogl til Gmunden, þar sem
þeir hafi setið í vellystingum fullar sex vikur. „Við bjuggum hjá Traweger,
sem á dýrlega slaghörpu og kann eins og þú veizt vel að meta það litla, sem
ég hef fram að færa. Þarna fór mjög þægilega um mig, og ég var rétt eins
og ég væri heima hjá mér. Hjá hirðráðsmanni von Schiller var tónlistin
iðkuð þeygi lítið, meðal annars flutt nokkur hinna nýju laga minna, lög
við Lady of the Lake eftir Walter Scott. Mest þótti flestum koma til „Lof-
söngsins til Maríu“ (Schubert á hér við Ave Maria).
Schubert segir allrækilega frá ferðum sínum og dvöl á þessum slóðum í
bréfi til foreldra sinna, skrifuðu 25. eðu 28. júlí í Steyer. Hann segir þar m.a.:
„Ég er nú aftur kominn til Steyer, eftir sex vikna dvöl í Gmunden, en um-
hverfið þar er sannarlega himneskt og hrærði mig innilega engu siður en
fólkið þar, er reyndist mér svo vel, ekki sízt sá góði Traweger,“
Og síðar í bréfinu segir hann: