Andvari - 01.01.1978, Blaðsíða 44

42
JÁTVARÐUR JÖKULL JÚLÍUSSON
ANDVARI
jarðnæði, sem losnaði, svo að varla hefir
ábúð stutt að því, að þurfamannafjöl-
skylda fengi að halda hópinn.
Manntalið í Reykhólasveit 1703 segir
alveg merkilega margt um „þessa Króks-
fjarðarhrepps ölmusumanna nöfn og
aldurs tal og ásigkomulag", eins og segir
stafrétt. En um eitt er þó alls engin vís-
bending, hvar það fólk var niðurkomið,
hvar hver og einn var vistaður. Þar
skilur alveg á milli þurfafólksins og
annarra íbúa. Þurfafólkið hefir ekkert
heimili átt.
Fyrr var þess getið, að 15 börn voru
á sveitarframfæri innan 16 ára aldurs.
Manntalið gerir svofellda grein fyrir
þeim: 1. og 2.: Jón Hallsson 14 ára og
Margrét Hallsdóttir 12 ára, bæði föður-
og móðurlaus. 3. er stúlkan Þuríður
Þórðardóttir 10 ára, bæði föður- og móð-
urlaus. Hún á 23 ára bróður á sveitinni,
Jón Þórðarson, rnjög vanfæran. Grunur
vaknar, að ekki hafi uppeldið reynzt
honum hollt, að hann skuli vera á
sveitarframfæri á 24. aldursárinu. 4.
og 5. eru systkinin Guðleif Ketilsdóttir
13 ára og Jón Ketilsson 12 ára, bæði
móðurlaus. Nafn föður þeirra finnst
ekki í sveitinni, hvorki meðal þurfa-
manna né annarra. 6., 7. og 8. voru
systurnar Þorgerður Bjarnadóttir 14 ára,
Þorgerður önnur Bjarnadóttir 7 ára og
Kristín Bjarnadóttir 12 ára. Þessar þrjár
föðurlausar, segir um þær. 9unda ölm-
usubarn sveitarinnar var svo 8 ára föð-
urlaus drengur, Bjarni Jónsson. Þá kem-
ur að stærsta og eftirtektarverðasta
hópnum, 10., 11., 12. og 13., sem voru
eftirtalin alsystkin: Olafur Auðunarson
15 ára, Guðrún Auðunardóttir 13 ára,
Guðrún Auðunardóttir önnur 7 ára og
Helga Auðunardóttir 6 ára, stórlega
veik. Foreldrar þessara blessaðra barna
voru hjónin Auðun Jónsson 57 ára, fót-
lama, lítt skyggn, og Hróðný Bjarna-
dóttir hans kvinna, 46 ára, bæði í tölu
ölmusumanna hreppsins. Ekki er þessi
mæðufjölskylda þó öll talin, heldur er
21 árs stúlka meðal þessara 37 barn
þeirra hjóna, Guðný Auðunardóttir, illa
krönk af slæmum veikleika.
Þá eru tvö börn ótalin: Hið 14. var
stúlkan Guðrún Guðmundsdóttir 10 ára,
og er engin frekari grein gerð fyrir
henni. Loks var 15. barnið Ari Guð-
mundsson 11 ára sonur Guðmundar
Arasonar 38 ára, sem var í tölu ölm-
usumannanna.
Þar með er upptalið um þessa þegna,
ölmusubörnin 15, tíu stúlkur og 5 pilta
á aldrinum 6 til 15 ára. Nú hvílir yfir
tilveru þeirra fjarlægðarmistur hartnær
þriggja alda, svo að við lítið annað er
að styðjast en hugarflugið eitt varðandi
ævi þeirra hvers og eins. Fjórum árum
seinna herjaði Stóra-bóla. Ekkert er
líklegra en að hún hafi lagt sum þeirra
í gröfina. Varla getur þó hjá því farið,
að eitthvert þeirra hafi komizt til manns.
Einhver þeirra hafa trúlega eignazt
afkomendur, og trúlega eiga einhver
okkar sem nú lifum ætt til þeirra að
rekja leynt eða ljóst.
Þá verður næst skyggnzt til hinna upp-
komnu meðal svonefnds ölmusufólks, til
þessara 22ja, sem eldri voru en 16 ára,
og fræðzt um þau af upplýsingum
manntalsins. En um leið vekst upp fyrir
okkur, hve margt við vitum ekki og
munum aldrei fá að vita. Hvað vitum
við um aðbúnaðinn? Um húsvistina,
viðurværið, viðmótið, aðhlynninguna?
Þar er í gegnum þykkt mistur að rýna
tveim öldum fjær en hin elztu í okkar
hópi muna. Einn vitnisburð má örugg-
lega lesa af manntalinu um meðferð
gamalmennanna. Þau hefðu ekki getað
náð þessum háa aldri, hefði verið farið