Andvari - 01.01.1985, Page 24

22
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
ANDVARl
Skarphéðinn á Vagnstöðum ásamt fólki sínu með afkomu neðri hluta
Hoffells- og Heinabergsjökuls með því að setja upp stikur og lesa af
þeim þar til þær sukku í snjó um veturinn. Bættu þær mælingar heild-
arrannsóknina, sem líklega er hin samfelldasta og ítarlegasta sem enn
hefur verið gerð hér á landi í jöklafræði.
Um Vatnajökulsrannsóknirnar gáfu þeir Sigurður og Ahlmann út
röð tiíu ritgerða í tímaritinu Geografiska Annaler á árunum 1937 til ’40.
Meðal þeirra voru fyrrnefndar ritgerðir Sigurðar um Hoffellsjökul og
um jökulstífluð vötn á íslandi. Ritgerðasafn þetta var gefið út sérprent-
að 1943 undir heitinu Vatnajökull. Scientifiic Results of the Swedish-Ice-
landic Investigations 1936-37-38, 306 blaðsíðna bók. Ennfremur birti
Sigurður yfirlitsgrein árið 1940 um stærð og hopun jökla um allan
heim og breytingar á sævarmagni vegna þess. Hefur verið vísað í þá
grein allt fram á síðustu ár, og niðurstöðutölum hennar lítt verið hnik-
að þrátt fyrir nýjar upplýsingar og bætta reiknitækni. Aðra yfirlitsgrein
birti hann í Geografiska Annaler (1943) um jöklabreytingar á íslandi í
250 ár.16
X
Þrátt fyrir langa dvöl á Vatnajökli og könnun tveggja stórra Skeiðar-
árhlaupa átti það ekki fyrir Sigurði að liggja að koma í Grímsvötn fyrr
en 10 árum seinna, í ágústmánuði 1946. Var það í leiðangri sem Stein-
þór Sigurðsson, framkvæmdastjóri Rannsóknaráðs ríkisins, stjórnaði,
en þá var í fyrsta sinn farið um Vatnajökul á vélsleða. Sigurður Þórar-
insson vann þá ýmis verkefni á vegum Rannsóknaráðs, og veturinn
1945-46 hafði hann aðstoðað Steinþór við undirbúning væntanlegs
Vatnajökulsleiðangurs með því að tína saman úr blöðum vitneskju um
gos í Vatnajökli, og einkum stefnu á gosmekki úr byggð með það fyrir
augum að staðsetja eldstöðvarnar. Varð það upphafið að bók um sögu
Skeiðarárhlaupa og Grímsvatnagosa sent út kom 1974, að því er Sig-
urður segir í eftirmála hennar.17 í leiðangrinum 1946 var m. a. mæld
stærð þess svæðis sem hallar inn að Grímsvatnalægðinni, og ákoma
þess.
Eftir að Jón Eyþórsson hafði stofnað Jöklarannsóknafélag íslands
1950 og Guðmundur Jónasson fundið Hófsvað á Tungnaá sama ár,
jókst mjög mannaferð á Vatnajökul. Hefur verið íarinn árlegur
leiðangur í Grímsvötn síðan 1953, lengst af undir stjórn Sigurðar Þór-
arinssonar meðan hans naut við. Hefur þannig safnazt mikil vitneskja
um afkomu Vatnajökuls og um hæðarbreytingar í Grímsvötnum.