Andvari - 01.01.1985, Qupperneq 117

ANDVARI
UM ATHUGUN A FRAMBURÐl
1 15
Tajla 4: „Einkunnir" fyrir flámæli einstakra sérhljóða flokkaðar eftir aldri
þátttakenda (Rvk og Kóp.):
Aldurshópur: i u e ö
1. 12-20 ára: 100.4 101.4 106.6 112.1
2. 21-45 ára: 100.9 102.5 103.2 103.1
3. 46-55 ára: 103.2 101.7 106.1 104.1
4. 56—70 ára: 102.9 100 105.4 105.4
5. 71 árs og e.: 124.5 141.7 119.6 118.3
Fylgni við aldur: 0.3146 0.2328 0.0755 -0
p=0.000 p=0.001 p=0.146 p=0.021
Ef p=0.01 eru líkurnar 1:100 að fyrirbærið sé tilviljun, ef p=0.001 eru lík-
urnar 1:1000 og ef p er minna en það eru líkurnar auðvitað enn minni.
Fylgni flámælis á i við aldur er því greinilega mjög vel marktæk.
Hitt atriðið er svo að framburðurinn u fyrir (langt) ö gerir svolítið vart við
sig hjá yngstu kynslóðinni og svo þeirri elstu en mun minna hjá öðrum.
Þetta eru einmitt dæmi af því tagi sem nefnt var að menn hefðu tekið eftir
— þ. e. hufuð fyrir höfuð og annað af því tagi. Þessi framburður er nægilega
algengur hjá yngstu kynslóðinni til þess að fylgni við aldur verður neikvæð
(þ. e. lægri aldur = meiri líkur á þessum framburði), eins og sést í Töjlu 4.
Þessi fylgni er liins vegar mjög lítil og tæplega marktæk frá tölfræðilegu
sjónarmiði, en hún væri það ef elstu kynslóðinni væri sleppt úr dæminu.
Framburðurinn i fyrir (langt) e virðist sjaldgæfari, en hans gætir þó aðeins,
ekki síst hjá yngsta hópnum og svo þeim elstu. Þar er fylgni við aldur ekki
marktæk.
Ef við drögum þá saman það helsta sem varðar flámælið svokallaða í
niðurstöðum okkar af Reykjavíkursvæðinu, fmnst áhugamönnum um
framburðarmál það trúlega merkast að þær virðast staðfesta að framburð-
ur eins og hufuð fyrir höfuð sé einkenni sem fremur sé að vænta hjá ungu
fólki en fullorðnu. Flámæli á i og u sem algengt var á milli 1940 og 1950 í
Reykjavík virðist hins vegar alveg að hverfa.
Loks má nefna einhljóðun (stuttra) tvíhljóða, þ. e. framburð eins og a
fyrir œ og u fyrir au t. d., en þess háttar einkenna var áður getið. Tölur um
þennan frantburð í Reykjavík og Kópavogi liggja nú fyrir og eru sýndar í
Töjlu 5: