Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Blaðsíða 30

28
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Þessir staksteinar, sem ég hef týnt saman úr fram-
kvæmdasögu samtakanna eru aðeins til að gefa vísbend-
ingu um að þessi samtök eiga sér mikla sögu — þar eru
margar steinvölur milli stóru steinanna.
Dvalarheimili Sjómannadagsins í Reykjavík og Hafn-
arfirði hafa verið rekin eins og þau voru hugsuð, sem
mannúðar- og líknarstofnanir. Starfsfólk hefur jafnan
verið reynt að velja þannig, að það væri sem mest með
sama hugarfari, enda er það svo, að ég minnist ekki eins
einasta dæmis um að hafa heyrt eða fengið kvörtun um
kuldalegt tilsvar starfsfólks við gamla fólkið og hefur þó
margur ágreiningur verið á þessum stóru heimilum, sem
þurft hefur að leysa, og þolinmæði starfsfólks verið mjög
reynd.
Ég nefndi hér fyrr, að happdrættið hefði mest staðið
undir uppbyggingunni, en happdrættisleyfið var fengið
fyrir velvilja stjórnvalda og happdrættið síðan borið uppi
fyrst og fremst af velvilja almennings. Það væri að mis-
nota þennan velvilja þjóðarinnar, ef ekki væri reynt að
gæta fyllstu hagsýni í rekstri og jafnframt að nota alla
möguleika sem gefast til að afla tekna og létta undir með
rekstri og framhaldi uppbyggingar.
Áður er getið þeirra miklu breytinga sem urðu á ósk-
um og þörfum í málefnum aldraðra á næstliðnum ára-
tug, en þessum breytingum hefur oft fylgt mikill kostn-
aður. Þeim fer fjölgandi hlutfallslega með þjóðinni sem
ná mjög háum aldri, meðalaldur nú á Hrafnistuheimil-
unum er 82 ár en var 72 ár fyrstu árin eða á sjötta
áratugnum og framá þann sjöunda. Af þessum háa aldri
leiðir að heimilisfólkið er miklu almennt lasnara en áður
var og þarfnast meiri umönnunar og hjúkrunar. Þessu
fylgir mjög aukinn kostnaður í fólkshaldi, þá eru kröfur
um sérmenntað fólk í flest störfin, og hjúkrunardeildir
með dýrum búnaði og tækjum. En í þessu efni er ekki
annað að gera fyrir þá, sem við öldrunarmál vinna en
reyna að standa sig og mæta þörfum gamla fólksins. Það
á það inni hjá þjóðfélaginu. Og ekki megum við horfa til
baka og miða við það sem áður var, heldur vera jafnan
aðeins á undan og horfa fram á veginn.
Sjómannadagurinn er aðili að stofnun Öldrunarráðs
íslands, en innan þess ráðs varð að veruleika enn einn
draumurinn um fullkomið hjúkrunarheimili fyrir aldr-
aða og í því skyni lét Sjómannadagurinn í té hluta af
dýrmætri lóð Hrafnistu í Reykjavík. Þar er nú risið
umönnunar- og hjúkrunarheimilið Skjól, sem notar
þvottahús og eldhúsaðstöðu á Hrafnistu og er tengt
Hrafnistuhúsunum neðanjarðar. Þá á Hrafnista einnig
nokkurt innhlaup fyrir sitt fólk í Skjóli.
Ekki erum við heldur hættir nýbyggingum upp á eigin
spýtur. Um þessar mundir er, sem fyrr segir, verið að
bjóða út smíði 28 raðhúsa við Naustahlein í Garðabæ í
nágrenni við áður reist hús við Boðahlein. Þetta verða
svonefndar „verndaðar þjónustuíbúðir.“ Og þá höfum
við ýmislegt í huga í framkvæmdum við Hrafnistu í
Reykjavík, erum að leita samþykkis fyrir smíði 30—40
verndaðra þjónustu íbúða á vesturlóðinni og einnig er í
bígerð bygging endurhæfingaraðstöðu, sundlaugar og
nuddpotta við austurenda Hrafnistu, þar sem yrði inn-
angengt úr Skjóli jafnt og Hrafnistu. Þessi aðstaða ætti
einnig að nýtast öldruðu fólki almennt í Laugarásnum
en þar búa margir aldraðir í eigin íbúðum og íbúðum á
vegum Reykjavíkurborgar.
*
Ég hef ekki nefnt hér nöfn manna, sem við sögu
koma, nema Sigurjóns Á. Olafssonar, og okkar for-
mannanna, sem einskonar punkta í sögunni. Það vita
allir að verk þessara samtaka eru ekki verk einhverra
fárra manna.
En eins og ég sagði í upphafi sakna ég margra og
marga á ég enn góða vini og samstarfsmenn, sem væri
skylt að nefna. En það hefði orðið langur sá listi á
aldarfjórðungstíma mínum í samtökunum, og vísast um
það til sögu samtakanna, sem kemur út í þennan mund.
Einn vil ég þó nefna hér í ágripi mínu á afmælisdaginn,
og það er Guðmundur H. Oddsson; við vorum svo lengi
saman í stjórn og stóðum ævinlega saman í baráttunni,
þegar það gilti að standa saman.
*
Það er að sjálfsögðu margs að minnast hjá mér sjálfum
eftir 26 ára formennsku í stjórn Fulltrúaráðsins. Mál
það, sem mér þykir kannski vænst um, er að það var fyrir
forystu okkar samtaka, að Alþingi samþykkti að helga
árið 1982 málefnum aldraðra. Ymis framkvæmdaatriði
eru mér að sjálfsögðu minnistæð, eins og til dæmis tíma-
setning okkar í byrjunar- og loka framkvæmdum að
Hrafnistu í Hafnarfirði. Ef ég væri hinsvegar spurður,
hver væri mesti árangur sem Sjómannadagssamtökin
hefðu náð í minni stjórnartíð, mundi ég svara að það hafi
verið endurreisnin eftir ófriðinn á árunum 1960-64.
Þessi ár voru hinn mesti reynslutími samtakanna á 50 ára
ferli þeirra.
Ég var til þess að gera nýkominn á þing, þegar menn
ræddu þar sín á milli í fullri alvöru um að taka af eða
skerða fjárráð samtakanna vegna ófriðar innan þeirra og
ófriðar um þau. Mér var því manna ljósast, hversu mál-
um var illa komið, og í þennan mund tók ég sæti í
Sjómannadagsráði, sem fulltrúi Sjómannafélags
Reykjavíkur. Það var almennur vilji í ráðinu til að breyta
gangi mála og koma á friði og einingu á ný, einkum voru
gömlu fulltrúarnir sumir, sem áttu mikið hugsjónastarf
að baki í samtökunum, ákafir í að koma á friði, og auka
reisn samtakanna með almenningi á ný. Friður hafði ríkt
í tvo áratugi undir stjórn hins mikilhæfa stofnanda sam-
takanna og öruggs foryztumanns, og menn voru ráðvillt-
ir, þegar allt í einu var hver höndin uppi á móti annarri í
þessum fyrr einhuga samtökum.
Það var kominn alvarlegur klofningur í samtökin,
þegar formaður, sem verið hafði sjálfkjörinn í 23 ár féll
með eins atkvæðis mun 1961.
Ekki fékkst friður í samtökunum með formannsskipt-
unum og undir misklíðina kynntu áfram deilur um for-
stjóra Hrafnistu.
Formaðurinn sem kosinn var 1961, Einar Thorodd-