Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Side 160

158
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
stöö. Þá bættust í hópinn innlendu
loftskeytastöðvarnar í Flatey á
Breiðafirði, Hesteyri og Vestmanna-
eyjum, en viðskipti við þá síðast
töldu urðu oft mikil þegar sæsíminn
bilaði, sem ekki var ósjaldan á þess-
um árum. Upp úr 1920, fóru íslensku
togararnir að fá loftskeytastöðvar og
flest fraktskipin, sem komu til lands-
ins, voru búin loftskeytatækjum.
Þessi fyrstu skip voru að sjálfsögðu
búin neistastöðvum, hverfineista-
brautinni frá Marconi og slökkvi-
neistabrautinni frá Telefunken.
Þegarhérerkomið sögu, 1920, eru
starfsmenn á TFA orðnir 3 auk
Friðbjarnar, og verður nánar vikið
að því síðar. Þetta ár voru teknar upp
sólarhringsvaktir á stöðinni og hefur
svo verið allar götur síðan.
Það má til gamans geta þess, að
það þótti merkisatburður í sögu loft-
skeytastöðvarinnar, þegar fyrst
heyrðist í bresku útvarpi, en það var
árið 1920. Friðbjörn segir svo frá:
„Hallgrímur Matthíasson var á vakt.
Allt í einu barst honum til eyrna Mis-
sourivalsinn utan úr geimnum. Hann
trúði ekki sínum eigin eyrum. Mis-
sourivalsinn var þá einna merkasti
„slagari“ á allra vörum. Hallgrími
datt í hug, eins og eðlilegt var, að
valsinum hefði „slegið inn", hann
hefði fengið danslag þetta á heilann.
Svo hann fór niður í kjallara og hitti
þar konur, er voru að vinnu sína.
Bað þær að koma í skyndi og vera sér
til aðstoðar. Þær komu strax og
fengu hlustunartæki á eyrun. Til
mikillar gleði fyrir Hallgrím, en þeim
til mikillar undrunar, heyrðu þær
það sama Missourivalsinn berast sér
til eyrna úr ljósvakanum. Þetta var
allt með feldu. Úti í Englandi var
Marconifélagið að prófa 6 kílówatta
útvarpsstöð í Chelmsford. Hún sendi
út á 2500 metrum. Og hún heyrðist
hingað þennan dag í fyrsta sinn“.
Þegar Kristján konungur fór sína
frægu Grænlandsferð 1921, var mikið
að gera á loftskeytastöðinni. Hann
fór með e. s. íslandi, skipi Samein-
aða félagsins. En varðskipið „Fylla“
var fylgdarskip. TFA hafði samband
við bæði þessi skip allan tímann með-
an þau voru í Grænlandi og var mikið
um skeytasendingar. Blaðamenn
voru í „Fyllu“ og sendu fréttir af
ferðinni. En ferðin varð ennþá sögu-
legri vegna þess, að konungsskipið
ísland vék af áætlunarleið og fór alla
leið norður til Upernivik. Sænska
farþegaskipið „Bele“, strandaði á
blindskeri fyrir utan Upernivik og
sendi út SOS. Konungur gaf strax
skipun um að halda norður eftir til
hins nauðstadda skips. Sambandið
rofnaði á milli skipanna. Konungs-
skipið ísland lá í þrjá sólarhringa í
svartaþoku og fann ekki skipbrots-
mennina. Mikil hætta var á að „Is-
land“ kynni að rekast á sama skerið.
En loks létti þokunni og flakið af
„Bele“ sást rétt framundan. Skip-
brotsmennirnir höfðu komist í land á
nærliggjandi eyju og var þeim nú
bjargað, alls 83 skipbrotsmönnum.
Um þennan atburð má lesa í bókinni
„Æskuár mín á Grænlandi" eftir Pet-
er Freuchen, (bls. 366 til 377) bráð-
hressileg frásögn, eins og vænta
mátti af hendi höfundar.
í öndverðum aprílmánuði 1924
lögðu fjórar flugvélar af stað frá
Seattle á vesturströnd Bandaríkj-
anna og áttu þær að fljúga umhverfis
hnöttinn. Þetta var talið reynsluflug,
en jafnframt átti það að sýna að
Bandaríkin stæðu öðrum þjóðum
framar hvað samgöngur í lofti snerti.
Flugvellir voru fáir á þessari fyrir-
huguðu leið og voru því valdar sjó-
flugvélar af Douglasgerð, voru tveir
menn í hverri vél.
Það var athyglisvert, að hættuleg-
asti kaflinn á þessari löngu leið var
þegar í upphafi talinn frá Orkneyjum
um ísland og Grænland — Labrador.
Þegar flogið var yfir Alaska heltist
ein flugvélin úr lestinni, en hinar
þrjár héldu áfram og gekk þeim ferð-
in vel. Komu þær til Bretlands í end-
aðan júlí og lögðu af stað til íslands 2.
ágúst. Þegar komið var skammt frá
Orkneyjum skall yfir svartaþoka, og
treystust tveir flugmannanna ekki til
að halda áfram og sneru aftur. En
þriðja flugvélin, sú er Svíinn Nelson
flaug, hélt áfram og lenti heilu og
höldnu á Hornafirði eftir 8 1/2 klst.
flug. Þetta er að því leyti merkilegt,
að Nelson er fyrsti flugmaðurinn sem
flýgur til íslands.
Þann 4. ágúst lögðu hinir tveir af
stað frá Orkneyjum. Þegar þeir áttu
skammt ófarið til Færeyja, þurfti
önnur flugvélin að nauðlenda á sjón-
um. Flugmönnunum var bjargað um
borð í enskan togara, sem kom þeim
síðan um borð í ameríska herskipið
Richmond. Hin flugvélin komst
heilu og höldnu til Hornafjarðar eftir
6 klst. flug.
Richmond hélt nú til Reykjavíkur
og fór þá fjör að færast í viðskiptin
við TFA. Amerísku blaðamennirnir
voru um borð í Richmond og símuðu
linnulaust fréttir til blaða sinna. Eftir
komu skipsins til Reykjavíkur settust
blaðamennirnir að á Hótel íslandi,
en þar höfðu flugmennirnir bækistöð
sína, eftir að þeir komu til Reykja-
víkur. Blaðamönnunum þótti við-
kunnanlegra að láta skeytin, er þeir
sendu, koma frá herskipinu „Rich-
mond“. Þeir glömruðu á ritvélar sín-
ar inni á Hótel Islandi og sendu
handritin út í Richmond. Þaðan voru
þau svo send í loftskeytum til TFA,
sem sendi síðan skeytin rétta boðleið
niður á Landssímastöð, sem þá var í
Pósthússtræti. Þetta flýtti að vísu
ekki afgreiðslu skeytanna. En loft-
skeytamennirnir á TFA unnu vel
fyrir mat sínum, og skeytin báru það
með sér að þau væru send frá skipi
ameríska flotans. Reykvíkingar
fögnuðu þessum flugmönnum af
innilegri gleði, enda voru þetta fyrstu
mennirnir, sem komu hingað um
loftsins vegu. Og nú fannst mönnum
sem einangrun íslands væri rofin.
Þessir víkingar loftsins komu með
nýja tímann með sér, landið hafði
enn einu sinni færst nær hinum
menntaða heimi. Gleðin var ekki
síðri nú en þegar fyrstu loftskeytin
bárust til íslands 1905 og þegar rit-
símasambandið komst á og Lands-
síminn tók til starfa 1906.
Starfsemin á loftskeytastöðinni í
Reykjavík fór ört vaxandi á næstu
árum og var tækjakostur aukinn í
samræmi við það. Þess ber að geta,
að ísland var fyrsta landið í Evrópu
til að leggja niður neistasendingar á
strandarstöðvum sínum og taka
lampasenda upp eingöngu.