Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Blaðsíða 153

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
151
ÓLAFUR K. BJÖRNSSON
REYKJAVÍKURRADÍÓ
KAFLI ÚR BÓKINNI
LOFTSKEYTAMENN OG FJARSKIPTIN
*
Alþingi 1912 var lagt fram
frumvarp til laga um rit-
síma og talsímakerfi á ís-
landi. Kristján Jónsson ráöherra
mælti fyrir því.
I greinargerö með frumvarpinu er
það að áliti flutningsmanns nauðsyn-
legt talið að sett verði upp svo öflug
loftskeytastöð á Islandi, að hún geti
haft samband við erlendar loftskeyt-
astöðvar. Stöðina mætti nota sem
varastöð þegar sæsíminn bilaði, en
aðalverkefni hennar yrði þó að hafa
samband við skip. Kostnaður við
slíka stöð var áætlaður um kr.
80.000.
Hann greindi jafnframt frá því, að
þegar hann var í Kaupmannahöfn
fyrir þing, hafi dönsku ráðherrarnir
haft athugasemdir fram að færa við
6. gr. frumvarpsins, en þar segir:
„Ennfremur er landsstjórninni
heimilt að láta reisa loftskeytastöð í
Reykjavík, er hafi nægilegan kraft til
sambands við útlönd, eftir nánari
ákvörðun landsstjórnarinnar.“
Ráðherrarnir töldu að greinin
bryti í bága við samninginn um
einkarétt „Mikla norræna,“ til síma-
sambands við Island. Breska stjórn-
in hafði skrifað samgönguráðherra
Dana og tilkynnt honum að hún
hefði yfir að ráða nokkrum hluta af
símasambandinu milli Danmerkur
og íslands, þar sem það lægi yfir
breskt land, og að breska stjórnin
væri mótfallin að sett yrði upp á ís-
landi svo víðtækt loftskeytasam-
band.
Þá væri loftskeytasamband milli
Islands og annarra landa sameigin-
legt mál Islands og Danmerkur og
það bæri að skoða samkvæmt Stöðu-
lögunum frá 1871, sem enn væru í
fullu gildi.
Kristján sagði þeim á ríkisráðs-
fundinum, að hann mundi leggja til
við Alþingi að umrædd grein yrði
felld út úr frumvarpinu eða henni
breytt, svo að enginn teldi gengið á
sinn rétt. Þetta gerði gamli maður-
inn og Alþingi breytti frumvarpinu,
„að láta reisa loftskeytastöð í
Reykjavík, í samræmi við gildandi
samninga.“ Að þessu loknu gátu all-
ir verið ánægðir. Enda spanderuðu
alþingismenn ekki miklu púðri í um-
ræðurnar. Því meðan á þessum um-
ræðum stóð urðu breytingar í ís-
lenskum stjórnmálum. Hannes Haf-
stein og Björn Jónsson slíðruðu
sverðin og voru nú orðnir samherjar.
Þann 23. júlí tilkynnti Kristján
Jónsson ráðherra að hann hefði beð-
ist lausnar frá ráðherraembættinu.
Meirihluti Alþingis tilnefndi Hannes
Hafstein sem ráðherraefni og 25. júlí
skipar konungur Hannes Hafstein
ráðherra. Við það tækifæri flutti
hinn nýkjörni ráðherra ræðu:
„Ahugamál mitt er að efla frið í
landinu, ekki aðgerðarleysisins og
kyrrstöðunnar frið, heldur frið þró-
unar og starfa.“
Mikill meirihluti alþingismanna,
31 þingmaður, hafði gengið saman í
einn flokk er nefndist „Sambands-
flokkurinn".
„Það vekur mikla athygli að efst á
blaði undir tilkynningu um flokk-
stofnun þessa standa nöfn beggja
hinna gömlu flokksforingja Hannes-
ar Hafstein og Björns Jónssonar.
Formaður hins nýja flokks er Jón
Magnússon forseti sameinaðs
þings.“
Ekki virðast hafa orðið nein átök
um loftskeytamálið að þessu sinni og
því voru rólegar umræður um 6.
greinina. Hannes Hafstein lét þess
þó getið að virða þyrfti samningana
við Mikla norræna og bresku stjórn-
ina.
Aðrar greinar frumvarpsins fengu
ítarlegri umfjöllun, enda snertu þær
landsbyggðarþingmenn og höfðu
þeir þar stórra hagsmuna að gæta,
vegna væntanlegra símalagninga um
kjördæmin.
Konungur staðfesti lögin um rit-
síma- og talsímakerfi íslands á Ama-
líuborg 22. október 1912. Þar með
var komin sú langþráða heimild að
Hús Loftskeytastöðvarinnar á Melunum.