Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Qupperneq 231

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
229
Fjórir sérsmíðaðir björgunarbátar SVFÍ á sýningu í Reykjavíkurhöfn á vígsludegi Bb. Jóns E. Bergsveinssonar.
þegar hann yrkir eftir Böðvar son
sinn:
Sleit marr bönd
minnar ættar,
snaran þátt
af sjálfum mér.
Sigurður skáld Sigurðsson frá Arn-
arholti er þriðji brautryðjandinn.
Hann var aðalhvatamaðurinn að
stofnun Björgunarfélags Vest-
mannaeyja í ágúst 1918 og var ráðinn
erindreki þess. Tveimur árum síðar
er brotið blað í sögu sjóslysavarna,
þegar Vestmannaeyja-Þór kemur til
landsins sem fyrsta erftirlits- og
björgunarskip okkar. Það sýnir stór-
hug Vestmannaeyinganna að tvær
vetrarvertíðir hafa þeir skipslækni
um borð í Þór. Landhelgisgæslan tók
svo yfir rekstur skipstins þegar hún
var stofnuð 1. júlí 1926.
Fjórði brautryðjandinn er Jón E.
Bergsveinsson. Hann fór mjög
nemma að hugsa um slysavarnir og
lé1' þátt í umræðum um þau mál á
fisk'þingum, en Fiskifélagsmenn
höfðu látið þau mjög til sín taka allt
frá stofnun Fiskifélags íslands 1911.
Jón varð svo fyrsti starfsmaður
Slysavarnafélagsins, eins og alkunna
er, og lagði grunninn að allri starf-
semi þess.
Ingvarsslysið 1906 hafði mikil
áhrif á Jón E. Bergsveinsson — eins
og reyndar alla landsmenn og eink-
um Reykvíkinga. í kjölfar slyssins
var mikið talað um nauðsyn þess að
björgunarbátur væri til taks við
Faxaflóa — og Eggert Briem óðals-
bóndi í Viðey vakti athygli á því að
erlendis væri farið að taka í notkun
rakettubyssur, eða það sem við köll-
um nú línubyssur og notaðar eru til
þess að skjóta línum út í skip í sjávar-
háska. Eldeyjar-Hjalti kvaddi sér
líka hljóðs og skrifaði grein í Lög-
réttu, þar sem hann greindi ítarlega
frá hinni merku nýjung sem línu-
byssurnar væru og taldi brýnt að
setja slíkar byssur upp á öll annes.
Ég er sannfærður um að þessu hefur
Hjalti kynnst á ferðum sínum til
Englands, því einmitt á þessum ár-
um er breskur sjómaður að nafni
William Schermuly að kynna upp-
finningu sína sem voru þessar byssur
og síðan hafa verið kenndar við
hann. Enn þann dag í dag eru
Schermuly-línubyssur í notkun hjá
björgunarsveitum Slysavarnafélags-
ins, en það var eitt fyrsta verk Jóns
E. Bergsveinssonarsemstarfsmanns
félagsins að flytja þær inn og dreifa
þeim um landið. í marsmánuði 1931
fór Jón með fluglínutæki suður til
Grindavíkur og kenndi meðferð
þeirra félögum í nýstofnaðri slysa-
varnadeild sem hét Þorbjörn. Ekki
löngu síðar heyrðist eimpípublástur
mikill undan bænum Hrauni austan
Grindavíkur. Þar var þá strandaður
franskur togari, Cap Fagnet. Við
hinar verstu aðstæður auðnaðist
Grindvíkingunum að bjarga allri
áhöfninni, 38 manns, með fluglínu-
tækjunum. Ég get ímyndað hvaða
hugsanir hafa sótt á þessa menn sem
voru að fara á strandstað með björg-
unartæki sín aðeins fáum dögum eft-
ir að þeir fengu þau fyrst í hendur.
Með þessari björgun hefst falleg og
viðburðarík saga slysavarnadeildar-
innar Þorbjörns, en til þessa dags
hefur þessi eina sveit okkar bjargað
201 sjómanni úr sjávarháska með
fluglínutækjum.
Slysavarnafélag íslands eru
landssamtök sem starfa í sér-
deildum karla og kvenna,
sameiginlegum deildum og ungl-
ingadeildum. Við hlið slysavarna-
deildanna starfa svo björgunarsveit-
ir, geysivel tækjum búnar og ávallt til
taks.
Það er engin miðstýring í Slysa-
varnafélaginu við leitar- og björgun-
arstörf. Það hefur því alltaf farið
fyrir brjóstið á mér þegar sagt er að
hinu og þessu sé stjórnað héðan úr
höfuðstöðvum félagsins á Granda-
garði. Ef við fáum vitneskju um
skipsstrand, þá gerum við strax við-