Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Blaðsíða 121
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
119
Mynd frá 1983. Valtýr Pétursson í vinnustofu sinni, málandi í mynd sína Fossarnir, sem nú hangir í húsakynnum Eimskipafélags
Islands. Ljósm. Ólafur K. Magnússon.
manni að verða ljóst, hve miklu hlutverki hún hefur
gegnt og gegnir enn í myndlist okkar. Mikill fjöldi mál-
ara hefur stundað sjómennsku einhvern hluta ævi sinn-
ar, einkum og sér í lagi á fyrstu árum aldarinnar. Kjarval
var um tíma á skútu, Finnur Jónsson stundaði fiskveiðar
á áraskipum í eina tíð. Þorvald Skúlason dreymdi um að
verða skipstjóri. Allir í sjómannastétt muna eftir Jónasi
Guðmundssyni, sem kallaður var stýrimaður. Kjartan
Guðjónsson var til sjós, Eyjólfur Einarsson var á togur-
um og Gunnar Örn á loðnu. Sveinn Björnsson er lærður
skipstjórnarmaður, og svo mætti lengi telja. Sjálfur var
ég mörg ár í siglingum og hafði gott af.
Sá íslenzkra listamanna, sem hvað mest hefur sótt
efnivið í líf sjómannsins og athafnalífið við sjávarsíð-
una, er Gunnlaugur Scheving. Það er svolítið þversagn-
arkennt og ótrúlegt, en satt engu að síður, að Gunn-
laugur kom aldrei nálægt sjómennsku og var að eðlisfari
svo sjóveikur, að hann þoldi vart við um borð í skipi. Er
hann fór landa milli til náms á sínum tíma, sagðist hann
hafa kvalizt svo af sjóveiki, að hann hefði ekki af öðru
vitað á leiðinni yfir hafið. Samt er sannleikurinn sá, að
enginn af listamönnum okkar hefur verið eins upp-
tekinn af lífi sjómanna í verkum sínum og hann. Ef verk
Gunnlaugs eru grannt skoðuð, kemur í ljós, að smæstu
atriði eru mjög trúverðug og minnstu hnútar eru hár-
réttir, þótt stílísering verka hans sé oft á tíðum fyrst og
fremst miðuð við að skapa mónumentala myndbygg-
ingu, en einmitt þetta atriði er svo meistaralega samofið
raunveruleikanum, að það jaðrar við, að landkrabbar
verði sjóveikir í návist sumra verka hans. Til gamans má
benda á eitt merkilegt atriði í verkum Gunnlaugs Schev-
ings: Þótt sjósóknin tæknivæddist um hans daga, kom
það hvergi fram í verkum hans. Það er alltaf sama
fjósalugtin, sem blasir við í myndum hans, þótt raf-
magnsljós hafi verið í notkun í áratugi. Og alltaf draga
þeir á höndum línuna og róa á árabátum úr Grindavík-
inni, og það er ekki alltaf í verkum Gunnlaugs, að sjáist
mótorbátar og línuspil.
Annar málari, sem hefur beitt starfskröfum sínum að
því að túlka lífið við sjávarsíðuna og málað báta og
bryggjur manna mest, er Einar G. Baldvinsson. Snorri
Arinbjarnar var einnig iðinn við báta og skip, og sum af
beztu verkum hans eiga rætur sínar að rekja til hafnar-
bakkans og þess iðandi lífs, sem þar er að finna. Jón
Þorleifsson málaði margar snjallar myndir frá Reykja-
víkurhöfn, og eru sumar þeirra ágæt heimild um stríðs-