Eimreiðin - 01.01.1942, Side 114

94
RITSJÁ
EIMREIÐIN
hann frœgastur orðinn allra is-
lenzkra rithöfunda fyrr og síðar, og
honum eiga Norðmenn og íslend-
ingar mest allra að þakka þá þekk-
ingu, sem varðveitzt hefur um þessi
efni. Að vísu er sú þekking ekki ó-
skeikul, en Heimskringla Snorra er
samt sú gullnáma, sem seint verð-
ur þurrausin. Sagan og tungan er sú
forðanæring, sem hezt getur forðað
þjóðerninu frá glötun. Þess vegna
er Heimskringla ómissandi eign á
hverju íslenzku heimili — og aldrei
fremur en nú — á öld hinnar ill-
temjanlegu upplausnar.
Pramnýall.
Önnur bók, ekki með öllu óskyld
Heimskringlu, kom út í Iok liðna
ársins og hefur þó enn óviða verið
getið. En það er Framnýall dr.
Helga Pjeturss. (Forl.: Bókaútgáfa
Guðjóns Ó. GuSjónssonar, Rvk.)
Nýall lians (frá 1922) og Ennýall
(1929) cru hvorttveggja uppseldar
hækur, en Framnýall fjallar um öll
þau sömu viðfangsefni og fyrri
hækur þessa liöfundar, og auk þess
um nokkur ný. Dr. Helgi Pjet-
urss hræðist livergi torfærur og
hyggst liafa leyst sitt af hverju, sem
mannkynið liefur verið í vandræðum
með að leysa til þessa. Tilraun lians
til að sanna líf á öðrum stjörnuin
eða að setja liffræðina í samband
við stjörnufræðina er mjög merki-
leg. Trúarhragðasagan sýnir, að hug-
myndanna um lif á stjörnunum
verður vart í sumum trúarhrögðum.
A hls. 62 ræðir liöf. um Jesúm og
hyggst að sanna, að hann hafi um
suman ófuUkomleika ekki vcrið al-
veg ólikur öðrum mönnum. Þetta
hafa fleiri reynt. En dæmi dr. Helga
til að sanna þetta eru ekki heppilega
valin. Þannig þurfti það ekki að vera
illmæli út af fj’rir sig meðal forn-
Semíta að kalla menn nöðruaf-
kvæmi, þvl naðran eða siangan var
tákn speki og vizku. Nöðruafkvænn
þýddi þvi í rauninni afkvæmi
vitringa og spekimanna. Dæniið
um formæiingu fikjutrésins hefur
af fleirum en dr. Helga verið
notað til að sýna mannlegan ófull'
komleika Jesú. En jafnvel þótt þetta
sé talið sannsögulegt dæmi, en ekki
aðeins helgisögn, gerist hér í raun-
inni ekki annað en það, að Jesus
sýndi þarna i eitt einasta skipti naátt
anda sins án þessí að sýnileg ný'
sköpun fylgdi. En að sjálfsögðu hafa
margir ófullkominna manna orðið
til þcss að trúa á fagnaðarerindi
hans fyrir þenna atburð. Þriðja
dæmi dr. Helga er heimsslitakenn-
ing Jesú. En þess her vel að gæta>
að ekkert er það í samstofna guð'
spjöllunum, sem sanni til hiítar, að
hann hafi trúað á nálægan heims'
endi fyrir dyrum samtíðarmanna
sinna. Trúin á heimsslit var
með mörgum þá eins og nú og litaðJ
frásögn guðspjallamannanna, olí
heimsslita-guðfræði siðgyðingdóms-
ins, sem einkum her mikið á í ritum
Páls, er ekki sama og kenning J°sU’
eins og hún birtist í samstofna guð'
spjöllunum. Grein er ein i framnýa'
þessum, sem heitir Náttúrusaga
Vítis, rituð með ágætum, eins
svo margt eftir höfundinn, og s'°
hremmileg lýsing' á ógnum helvitis>
að sjálfur Dante gerir ekki betui-
Að því leyti hefur dr. Helgi vcit*
helvítiskenningum Miðaldanna
nokkra uppreisn, að lýsingar lians
koma i mörgu lieim við þær, en að
vísu á nýstárleguin skýringum hans
reistar. „Skötubarðvængjuð fjanda