Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Síða 17

HRAFNHILDUR RAGNARSDÓTTIR
Taflal
Hlutfall réttra svara íslenskra barna við spurningum um venslin
að „eiga pabba/mömmu" eða „vera pabbi/mamma e-s"
Á barnið mömmu og pabba? Á systkini mömmu og pabba? Eiga pabbi og mamma mömmu og pabba? Hru afi og amma pabbiog mamma?' Eru brúðu- afi og amma pabbi og mamma?
ára 100% 72% 25% — 4%
ára 100% 90% 73% 60% 0%
ára 100% 96% 83% 67% 9%
ára 100% 100% 96% 93% 39%
ára 100% 100% 100% 100% 54%
Þessar spurningar voru ekki lagðar fyrir yngstu börnin.
Til þess að sannprófa hvort sú röð, sem kemur fram hjá einstaklingunum hverjum
fyrir sig, er sú sama og birtist þegar litið er á aldurshópana, beitti ég þrepagreiningu
Guttmans.8 Svaramynstur 90% barnanna reyndist vera í samræmi við röð heildar-
innar, og aðeins 0,9% svaranna féllu ekki inn í heildarmynstrið, þannig að svörin
mynda raðbundinn skala eftir þyngdarstigi, samkvæmt skilgreiningu Guttmans.
Bróðir/systir
Svo til öll börnin í úrtakinu svöruðu rétt spurningum um eigin bræður og systur
strax 4 ára (sjá Töflu 2). Það reyndist þeim hins vegar þrautin þyngri að setja sig í
spor systur sinnar eða bróður og nefna sjálf sig sem bróður eða systur, rétt svör náðu
ekki 75%-markinu fyrr en í hópi 6 ára barna. I sama aldurshópi svöruðu börnin rétt
Þrepagreining Guttmans er notuð til að kanna að hve miklu leyti hægt er að raða spurningum eða prófatriðum
eftir þyngd þeirra. Greiningunni var hér beitt á sex spurningar um venslin að eiga pabba/mömmu. Þar eð öll börn-
in svöruðu rétt spurningum um eigin pabba og mömmu voru þær ekki hafðar með í þessum útreikningum.
Spurningarnar um hvort afi og amma barnsins væru pabbi og mamma einhvers voru ekki lagðar fyrir öll
yngstu börnin svo þær eru heldur ekki með í Guttman-greiningunni, sem ekki er talin marktæk nema úrtakið
sé a.m.k. 100 einstaklingar. Spurningunum sex var raðað á láhnitaásinn eftir þyngdarstigi, þannig að fyrst
kemur sú spurning sem flest börnin svara rétt (A), næst kemur sú sem hefur næsthæsta hlutfall réttra svara (B),
og þannig koll af kolli: A>B>C>D>E>F. Á lóðhnitaásinn var börnunum raðað eftir hækkandi heildarsummu
réttra svara við öllum spurningunum. Spurningarnar mynda fullkominn Guttman-skala ef allir þeir sem svara
einungis einni spurningu rétt svara rétt auðveldustu spurningunni, þeir sem svara rétt tveimur spurningum
svara rétt spurningum A og B, o.s.frv. Sé skalinn fullkominn, svarar enginn rétt spurningu sem samkvæmt
skalanum er erfiðari en önnur sem hann svarar rangt. Öll svör, sem ekki falla inn í mynstrið, eru talin til frá-
vika. Röng svör „0", sem eru á svæði réttu svaranna „1", eru talin frávik og öfugt; öll rétt svör á svæði röngu
svaranna eru frávik. Þrepagreiningin felst í því að meta að hve miklu leyti niðurstöðurnar nálgast fullkominn
Guttman-skala. Fari hlutfall frávika ekki yfir 10% er litið svo á að um sé að ræða viðunandi Guttman-skala,
spurningarnar myndi raðbundinn skala eftir þyngdarstigi. Sjá nánar í Noelting (1982).
15