Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Síða 78

SKIPT U M SKOÐUN
Það vekur athygli að þótt líklega hafi frekar verið gert ráð fyrir að fjölbrauta-
kerfið ætti helst að auka möguleika þeirra, sem væru síður á bókina, til að flytja sig
yfir í starfsnám og það hafi gerst í nokkrum mæli, þá felst sérstaða fjölbrautaskól-
anna ekki í því. í fjölbrautaskólunum virðist vera meiri tilhneiging nemenda, sem
skráðir eru á iðnnámsbrautir, að flytja sig yfir á bóknámsbrautir en í öðrum skólum.
Fjölbrautakerfið virðist því gefa þann sveigjanleika sem að var stefnt en áhrifin
önnur en þau sem vonast var eftir.
ALMENN UMRÆÐA
Varla fer á milli mála að tekist hefur að byggja sveigjanleika inn í íslenska fram-
haldsskólakerfið. Áfangar og einingar eru mikilvægir þættir í þessu kerfi og tölu-
verð samræming milli fjölmargra skóla á framhaldsskólastigi ætti að auðvelda
nemendum mjög allar tilfærslur. Enda er mikið um að nemendur flytji sig til og fái
einingar metnar í framhaldsskólakerfinu (Jón Torfi Jónasson og Guðbjörg Andrea
Jónsdóttir 1992, kafli 3.4). Hér hefur þó aðeins verið fjallað um vissa tegund flutn-
inga.
Er framhaldsskólinn að verða bóknámsskóli?
Um 82% þeirra nemenda, sem innrita sig í framhaldsskóla, skrá sig fyrst á bóknáms-
brautir. Hlutfallslega fáir þeirra, sem skrá sig strax í upphafi náms í framhaldsskóla
á iðnbrautirnar, hafa lokið því námi sex árum eftir lok grunnskóla (sjá Töflu 2). Öll
sú fjölbreytni starfsnámsbrauta, sem virðist standa unglingum til boða við upphaf
framhaldsskóla, virðist ekki duga til þess að laða þá í starfsnámið - að minnsta kosti
ekki í fyrstu umferð; margir þeirra koma eftir nokkurn umþóttunartíma, eftir að
hafa reynt annað fyrst. Flestir flutningar af því tagi, sem hér hafa verið ræddir, eru
af bóknámsbrautum yfir á starfsnámsbrautir (78%, sjá Töflu 3), enda eru flestir
nemendur skráðir á bóknámsbrautirnar í upphafi. Miðað við þessa stöðu mála má
efast um mikilvægi þess að nemendum sé boðið að hefja nám við upphaf fram-
haldsskóla á jafn fjölbreyttum brautum og nú bjóðast. Nemendur hefja nám sitt á
bóknámsbrautum, flestir halda þar áfram, en nokkur hópur flytur sig yfir á aðrar
brautir. Þetta kemur heim og saman við aðrar vísbendingar um að starfsmenntun
við upphaf framhaldsskóla sé á undanhaldi (Jón Torfi Jónasson 1992b) og að fram-
haldsskóli, að minnsta kosti fyrri hluti hans, sé nú í raun bóknámsskóli fyrir lang-
flesta nemendur (Jón Torfi Jónasson 1992a).
Hvað verður um starfsmenntun framhaldsskólans?
Þetta segir í sjálfu sér ekki að starfsmenntun sé í heild sinni á undanhaldi heldur
bendir fremur til þess að hún sé að flytjast ofar í skólakerfið. Ymsar vísbendingar
eru um þetta. Undanfarna áratugi hefur menntun nokkurra stétta fært sig um set;
skýrustu dæmin eru menntun kennara og hjúkrunarfræðinga. Hlutfall skráninga
nemenda í bóknám við upphaf framhaldsskóla og að því er virðist nokkuð hár
meðalaldur þeirra sem ljúka iðnnámi benda í sömu átt.
76