Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Qupperneq 85

GUÐMUNDUR B. ARNKELSSON
ATHUGUN Á SAMRÆMDUM
LOKAPRÓFUM GRUNNSKÓLA
Þáttauppbygging og
próffræðilegir eiginleikar
Kantiaðir voru nokkrir próffræðilegir eiginleikar samræmdra lokaprófa grunnskóla í þvt
skyni að varpa Ijósi d eðli þessara prófa. Tengsl satnræmdra einkunna og skólaeinkunna í
islensku, stærðfræði, dönsku og ensku voru athuguð hjá öllum börnutn fæddutn árið 1969 og
nemendum setn luku grunnskóla vorið 1991. Auk þess voru inribyrðis tengsl einstakra próf-
hluta, skipun þeirra íþætti og sérhæfi gagnvart öðrutn prófhlutum athuguð fyrir einkunnir
vorið 1991. í Ijós kotn að tengsl samræmdra einkunna og skólaeinkunna i íslensku, stærð-
fræði, dönsku og ensku breyttust lítið yfir sex ára tímabil. Þó tengdust íslenskueinkunnir
stærðfræðieinkunnum hjá börnutn fæddutn árið 1969, en þau tengsl voru tniklu mitmi vorið
1991. Athyglisvert var að tengsl dönsku- og enskueinkunna voru þau sömu við aðrar ein-
kunnir, hvort sem satnræmd prófvoru haldin í þessurn greinutn eða ekki. Athugun á inn-
byrðis tengslum einstakra prófhluta gaf til kynna að einn þáttur lægi til grundvallar öllum
prófhlutum. Auk þess höfðu einstakir prófhlutar t stærðfræði lítið sérhæfi gagnvart öðrutn
prófhlutum. Þetta er túlkað setn vísbending utn oftnikil áhrif námshæfileika á niðurstöður
samræmdra prófa setn takmarkar gagnsetni prófanna setn upplýsingagjafa fyrir grunnskól-
ann."
Mælingar á árangri skólanema hafa lengi verið umdeildar (sbr. Ásgeir Guðmunds-
son 1962; Sigurð Nordal 1927). Hins vegar hefur tiltölulega lítið verið um rannsókn-
ir á eiginleikum þeirra mælistika sem notaðar eru í því skyni. Hér er ætlunin að
fjalla um nokkra próffræðilega (psychometric) eiginleika samræmdra lokaprófa
grunnskóla, þ.e. innbyrðis tengsl samræmdra einkunna í mismunandi greinum,
tengsl þeirra við skólaeinkunnir í sömu námsgreinum og samsetningu þeirra.
Á hverju vori taka nálega 4.000 unglingar samræmd lokapróf grunnskóla.
Fyrstu prófin voru haldin vorið 1977 í kjölfar þess að landspróf miðskóla voru lögð
niður. Þessi próf hafa undantekningalítið verið haldin á hverju vori síðan og nafn-
giftin „samræmd próf" fest sem hið hversdagslega heiti þeirra.* 1
Upphaflega fólust í samræmdum prófum aðgangstakmarkanir inn í framhalds-
skóla. Frá árinu 1989 hafa allir sem ljúka grunnskóla rétt til setu í framhaldsskóla
óháð frammistöðu á samræmdum prófum. Eftir sem áður fá framhaldsskólar upp-
lýsingar um frammistöðu nýnema og nýta þær meðal annars við skipan nemenda í
Rannsóknin er að hluta styrkt af Nýsköpunarsjóði námsmanna, sumarið 1992, og annaðist Hrönn Jónsdóttir þá
úrvinnslu. Þakkir eru færðar Jóni Torfa Jónassyni fyrir yfirlestur og gagnlegar ábendingar.
1 Vorið 1989 voru prófin samin en ekki haldin heldur send skólunum til frjálsrar notkunar.
Uppeldi og menntun - Tímarit Kennaraháskóla íslands 3. árg. 1994
83