Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Blaðsíða 99

HRÖNN PÁLMADÓTTIR
Boðskipti í leikskóla:
Athugun á boðskiptum barna með samskiptaerfiðleika
og íhlutun starfsmanna
Sagt er frá rannsókn þar sem annars vegar voru könnuð boðskipti barna sem áttu ísamskipta-
erfiðleikum í leikskóla og hins vegar íhlutun og viðhorf starfsmanna.' Markmið rannsóknar-
innar var ífyrsta lagi að athuga hvernig boðskipti barnanna birtust við ólíkar aðstæður íleik-
skólanum og í öðru lagi að greina hvaða aðferðir starfsfólks studdu og ýttu undir boðskipti
milli barnanna og hvaða aðferðir gerðu það ekki. Eigindlegri rannsóknaraðferð var beitt til að
fá sem heildstæðasta mynd af boðskiptum í barnahópnum og íhlutun kennara. Sjónum var
einkum beint að fjórum fjögurra og fimm ára gömlum drengjum. Gagna var aðallega aflað
með myndbands-upptökum sem teknar voru ífrjálsum leik og hópstarfi. Auk þess voru tekin
viðtöl við starfsfólk deildanna. Beitt var athugunar- og greiningaraðferð „Marte meo" við
gagnasöfnun, greiningu og túlkun. Aðferðin byggir á þvíað samskipti við eðlilegar aðstæður
eru tekin upp á myndband og þau greind. Kannað er hvernig barn sýnir frumkvæði og hvern-
ig þaðfylgir frumkvæði leikfélaga eftir. Einnig eru viðbrögð leikfélaga athuguð og hvort þeir
leita eftir samskiptum við barnið. Jafnframt er skoðað hvernig kennari bregst við frumkvæði
barnsins og hvaða aðferðum hann beitir í leiðsögn sinni við börnin. Helstu niðurstöður voru
þær að drengirnir reyndu að ná sambandi við leikfélaga með ýmsu móti. Þeir beittu óyrtum
skilaboðum, hljóðum og svipbrigðum fremur en orðum til að vekja athygli á sér. Þeir áttu íerf-
iðleikum með að taka þátt í leik og virtust ekki hafa á valdi sínu þáfjölbreyttu færni sem leik-
urinn krefst. Viðbrögð leikfélaganna við drengjunum voru mismunandi og voru bæði jákvæð
og neikvæð. Fram kom munur á íhlutun og viðhorfum fullorðinna ífrjálsum leik og hópstarfi.
íhlutun í leik barnanna einkenndist afhlutleysi ogfengu drengirnir sem athyglin beindist að
sjaldan stuðning hinna fullorðnu í leiknum. Hms vegar voru drengirnir fremur studdir og
hvattir við verkefnavinnu sem framfór íhópstarfi. Litið var svo á að leikurinn væri barnanna
en hópstarfið tengt hefðbundnu skólastarfi. Ýmsar visbendingar eru um að litið séá samskipti
sem einangraðan þátt en ekki hluta af því námi sem fer fram í frjálsum leik og hópstarfi á
deildunum.
1 Rannsóknin var M.Ed. verkefni greinarhöfundar sem lauk námi árið 2001 frá Kennaraháskóla
íslands. Leiðbeinandi var Guðrún Kristinsdóttir prófessor við KHÍ.
97