Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Blaðsíða 118

BOÐSKIPTI Í LEIKSKÓLA
og fóru samskiptin að miklu leyti í gegnum kennarann sem stjórnaði stundinni. Það
er hægt að álykta sem svo að samskipti barnanna séu álitin sjálfsögð og ekki hluti af
því námi sem fram fer í hópstarfinu heldur sé verkefnið sem unnið er að aðalatriðið.
Megineinkenni á íhlutunaraðferðum eða samskiptamynstri og viðhorfum kennara
voru einkum tvenns konar. Annars vegar samskipti sem einkenndust af tilfinninga-
legri nálægð þar sem gagnkvæmni var ríkjandi og hins vegar tilfinningalegri fjarlægð
þar sem hlutleysi var ríkjandi.
Tilfinningaleg nólægð
Þar sem greina mátti gagnkvæmni í samskiptum spjölluðu kennarar við börnin að
fyrra bragði og sýndu þeim hlýju og áhuga. Andrúmsloft var gott á milli fullorðinna
og barna. Börnin fengu skýringar á því hvers vegna ætlast var til ákveðinnar hegð-
unar af þeim. Viðhorf starfsfólks einkenndust af því að það setti sig í spor barnanna
og sýndi samhygð. Ákveðinn sveigjanleiki innan skipulagsins var greinilegur og
valið t.d. sveigt að þörfum barnanna þannig að þau fengu að leika sér oftar við þau
börn sem þeim gekk best í samskiptum við.
Tilfinningaleg nálægð: Jákvæð leiðsögn
Dæmi um styðjandi íhlutun í leik birtist í hlýlegu í fasi og brosi þegar kennari kom
til barnanna sem voru í hávaðasömum leik. Börnin útskýrðu að fyrra bragði það sem
þau voru að gera og kennari staðfesti það með jákvæðum rómi og tók þannig undir
útskýringar þeirra. Að því loknu áréttaði hún sitt sjónarhorn. Hún yfirgaf vettvang-
inn greinilega og gekk úr skugga um að allir hefðu skilið boðskap hennar. Þarna má
sjá jákvæða leiðsögn og þróun boðskipta þar sem greinilega kom fram upphaf og
endir á íhlutun kennara samkvæmt greiningarviðmiðum Marte meo (Aarts, 2000).
í niðurstöðum úr hópstarfinu mátti greina styðjandi leiðsögn þó hún væri mis-
mikil. Samkvæmt Marte meo getur jákvæð staðfesting á frumkvæði barns haft já-
kvæð áhrif á hegðunarmynstur sem smám saman verður hluti af persónuleika barns-
ins. Þau viðhorf voru ríkjandi til hópstarfsins að börnin þurfi á fullorðnum að halda
til aðstoðar og hvatningar við það sem þau taka sér fyrir hendur. Þessi viðhorf má
tengja hugmyndum Vygotskys (1978) og Berk og Winsler (1995) um stuðning sem fer
fram á forsendum barnsins. Með aðstoð hins fullorðna er hægt að teygja lítillega á
þeirri hæfni sem barnið býr yfir þannig að það ræður við aðeins erfiðara viðfangs-
efni. í hópstarfi í listaskála þar sem kennari veitti börnum viðurkenningu fyrir teikn-
ingar sínar mátti greina þróun í samskiptum milli þeirra. Með jákvæðum málrómi
endurtóku kennarar það sem barnið sagðist vera að teikna og bætti við hugmyndum.
Með íhlutun sinni stöðvaði kennari á jákvæðan hátt tilraunir barnanna til að gera grín
að teiknikunnáttu hvers annars.
í hópstarfinu kom greinilega fram að barnahópurinn fylgdist vel með þegar verið
var að tala við eitt barnanna og leiðbeina því. Börnin lögðu gjarnan til málanna í kjöl-
farið eða tóku fram í þegar verið var að tala við hitt barnið. Einnig mátti sjá hvernig
jákvæð viðhorf, s.s. viðurkenning og rómur kennara, endurspegluðust í barnahópn-
um. Þetta kemur heim og saman við það sem Bae (1990) sá í sínum rannsóknum og
ályktaði að kennarar verði að gera ráð fyrir þessu og finna leiðir sem virka til að flytja

116