Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Blaðsíða 119

HRÖNN PÁLMADÓTTIR
athygli sína milli einstaklings og hóps. Að láta barnið vita að eftir því er tekið en gefa
því jafnframt til kynna að röðin komi að því síðar. Aðferðir sem kennari beitir í þessu
sambandi hafi áhrif á sjálfsmynd barnsins.
Tilfinningaleg fjarlægð
Þar sem hlutleysi var ríkjandi í íhlutun fullorðinna lögðu viðmælendur áherslu á að
börn fengju skýr skilaboð um hvað mætti og hvað mætti ekki. Það væri í höndum
hinna fullorðnu að kenna börnum það. Börn þyrftu og vildu aga og það væri hlut-
verk hins fullorðna að stjórna. Þegar íhlutun átti sér stað var starfsfólk hlutlaust í fasi.
Afskipti voru lítil að fyrra bragði af hendi hinna fullorðnu. Börnunum var bannað
eða boðið að taka þátt í viðfangsefnum án skýringa hvers vegna, hegðun þeirra var
leiðrétt eða mætt með neikvæðni.
Þessi viðhorf til barna og skýringar á þeim sem fram komu hjá starfsfólki eru í
samræmi við Johannessen (1995) sem segir að tilhneiging sé að lýsa erfiðleikum sem
eiginleikum hjá barninu sjálfu en ekki sem samskiptavandamáli. Þau mynstur sem ég
hef greint frá í samskiptum starfsfólks eru í samræmi við niðurstöður (Bae, 1992;
Ekholm og Hedin 1993) á starfsaðferðum og samskiptum fullorðinna og barna í leik-
skólum.
Tilfinningaleg fjarlægð: Neikvæð staðfesting
í niðurstöðum rannsóknarinnar kom fram að drengirnir beittu aðferðum í leik og
samskiptum við félagana sem tilheyra yngri börnum en þeir eru sjálfir. Það kom
glögglega í ljós að það reyndist vandasamt að hlutast til um leik barnanna. Viðmæl-
endur töldu einnig að það væri erfitt að meta hvenær börnin þörfnuðust aðstoðar og
hversu mikið ætti að skipta sér af leik þeirra. íhlutun í leik var í flestum tilvikum utan
þess þema eða innhalds sem leikurinn fjallaði um. Hinn fullorðni leitaði ekki eftir
sameiginlegu viðhorfi og það myndaðist ekki gagnkvæmni milli barna og kennara. í
leiknum komu fram dæmi þess að börnum gekk illa að leika sér saman og gerðu
ítrekaðar tilraunir til að vekja á sér athygli. íhlutun leiðbeinenda var með þeim hætti
að þeir bönnuðu börnunum að gera það sem þau voru að gera. Það var ekki leitast
við að mynda gagnkvæmt samband við börnin né bent á hvað væri æskileg hegðun
eða reynt að mynda tengsl milli barnanna í gegnum sameiginlegar athafnir í leiknum
þrátt fyrir að óyrt boðskipti gæfu óskir þess efnis til kynna. í sama leik varð árekstur
milli barna þar sem líta má á viðbrögð fullorðinna sem neikvæða leiðsögn. Hvorki til-
finningar né athafnir barnanna voru nefndar og börnin höfðu ekki fengið nein skila-
boð um æskilega hegðun.
Tilfinningaleg fjarlægð: Frumkvæði hunsað
í niðurstöðum kom í ljós að drengirnir sem um ræddi gerðu ítrekaðar tilraunir til
þess að vekja athygli kennara á hversu illa þeim gekk að leika sér með félögum sín-
um og að taka þátt í umræðu. Þeir litu til þeirra og notuðu hljóð til þess að vekja á sér
athygli en náðu ekki eyrum kennaranna þar sem þeir voru önnum kafnir við að að-
stoða og ræða við önnur börn.
117