Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Blaðsíða 117

HRONN PALMADOTTIR
1991; Linder, 1994). Það kom fyrir að börn með samskiptaerfiðleika völdu sama við-
fangsefni og áttu þar af leiðandi í miklum vandræðum með samskipti sín á milli. Það
leiddi oft til þess að höfnun ríkti í leiknum og að börnin beittu neikvæðum aðferðum
við að útiloka hvert annað. Þau viðbrögð sem barn fær við frumkvæði sínu eru talin
verða smám saman hluti af því hegðunarmynstri sem barnið tileinkar sér (Aarts,
2000; Rye, 1993; Sorensen, 1999). Það var einkennandi fyrir boðskipti drengjanna sem
athyglinni var beint að, að þeir áttu í vandræðum með að taka þátt í leik með öðrum
börnum og virtust ekki hafa á valdi sínu þá fjölbreyttu færni sem talin er mikilvæg í
leik barna (Garvey, 1977). Einnig kom fram í hópstarfi að börn gerðu ítrekaðar til-
raunir til þess að gera lítið úr teiknikunnáttu hvers annars.
íhlutun og viðhorf starfsfólks
Það mat sem starfsfólk lagði til grundvallar um þörf fyrir íhlutun í samskipti barn-
anna virtist ákvarða að mestu til hvaða úrræða var gripið. Margir viðmælenda minna
lögðu áherslu á að börnin væru ólík og það ætti að bregðast við þeim út frá persónu-
leika hvers og eins. Viðhorfið til eiginleika barnsins, t.d. hvort það var talið „dundari"
eða „félagsvera," virtist geta ráðið nokkru um það hvort barnið var hvatt til félags-
legra samskipta. Greinilegur mismunur kom fram í íhlutun eftir því hvort um var að
ræða leik eða hópstarf. Umræddir drengir voru einnig studdir sérstaklega í hópstarf-
inu. Bæði var hugað að því að ekki færu of mörg erfið börn í hvern hóp og drengirn-
ir voru hvattir sérstaklega í verkefnavinnunni. Niðurstöður benda til að starfsfólk
eigi auðveldara með að mæta börnunum á þeirra eigin forsendum í hópstarfinu en í
leiknum. Hugsanlegar skýringar má m.a. rekja til ólíkra viðhorfa til leiks og hóp-
starfs. Viðhorfin til leiks voru þau að leikurinn eigi sér stað á forsendum barnanna og
íhlutun eigi að vera sem minnst. Það var ekki lögð áhersla á það sem fram fór innan
leikferilsins og fremur reynt að hafa áhrif á leikina utan frá, s.s. með fjölda barna á
ákveðnum svæðum og með því að sjá til þess að leikefnið sé áhugavert. Margir starfs-
menn virtust ekki tengja það sem átti sér stað innan leiksins námi barna. Þeir litu svo
á að eigið hlutverk í leik barnanna væri að fylgjast með. Viðhorf og íhlutun voru í
samræmi við niðurstöður rannsóknar Jóhönnu Einarsdóttur (1999) á þátttöku starfs-
fólks í leik barna. Það er flókin jafnvægislist að koma inn í leik á forsendum barn-
anna. íhlutun á forsendum barnsins krefst þekkingar og færni. íhlutun virtist viður-
kenndari þegar börn sem höfðu skilgreindan stuðning áttu í hlut en það er spurning
hvort önnur lögmál gilda um samskiptaerfiðleika. Ef til vill eru hefðir í sambandi við
skipulag og vaktir starfsfólks á deildunum það sterkar að ekki er litið til breytinga
þar þrátt fyrir að samsetning barnahópsins kalli á þær.
í huga flestra starfsmanna virtist hópstarfið tengjast meira námi í grunnskóla en
leikur barnanna. Þrátt fyrir að gerður væri greinarmunur á aðferðum sem notaðar
eru í leikskóla og grunnskóla virtist starfsfólk öruggara með hlutverk sitt í hópstarf-
inu. Ennfremur vakti afrakstur þemavinnunnar mikla ánægju starfsfólks. Börnin
fengu einlægt hrós fyrir afrakstur í hópstarfi og stuðning frá hinum fullorðnu við það
sem þau bjuggu til. Þeim var síður hrósað þegar þau voru samvinnufús eða þeim
tókst vel upp í samskiptum sínum. Börnin voru lítið hvött til að aðstoða hvert annað
115