Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Blaðsíða 138

HUGMYNDIR UM FLUTNING MENNTUNAR ...
Eins og sést í töflu 1 voru flestar röksemdirnar samkvæmt stjórnlistarvíddinni, bæði
útilokun og yfirtökuaðferð. Greiningin leiddi einnig í ljós þriðju víddina, kcrfisvídd-
ina, en undir hana féllu rök sem snertu fyrst og fremst kerfið og ad hoc aðgerðir, rök
sem hvorki var hægt að flokka undir eðlislægu víddina né stjórnlistarvíddina. Sam-
kvæmt nálgun Torstendahls er ekki gert ráð fyrir fleiri en tveim víddum til eiginlegr-
ar greiningar. Sögulegt samhengi var einhverskonar bakland víddanna tveggja og gat
ef til vill skýrt mismunandi vægi víddanna.
Stjórnlistarvíddin felur í sér tvenns konar rök, þ.e.a.s. útilokun og yfirtökuaðferð.
Gott dæmi um yfirtökuaðferð eru rök Magnúsar Kjartanssonar alþingismanns fyrir
því að gera stúdentspróf að inntökuskilyrði í Kennaraháskólann. Hann leggur
áherslu á að æ fleiri nemendur ljúki stúdentsprófi og því sé rétt að inntökuskilyrði í
kennaranám séu þau sömu og í Háskóla íslands. Hann bendir enn fremur á að í
flestum vestrænum ríkjum sé stúdentspróf inntökuskilyrði í kennaranám og ekki
megi gera minni kröfur á íslandi (Alþingistíðindi B2,1970, bls. 1397).
Þessi röksemd sýnir að það er reynt að sækjast eftir eftirsóknarverðu einkenni Há-
skóla íslands, en einnig eftirsóknarverðu einkenni kennaramenntunar í öðrum lönd-
um. Eftirfarandi tilvitnun í Björn Pálsson alþingismann er aftur á móti dæmi um úti-
lokunarrök:
Ég er ekki að lá kennurunum við Kennaraskólann, þó þeir vilji allt í einu
verða prófessorar, dósentar og lektorar. Það er ekki nema mannlegt og
eðlilegt. Vafalaust hækka þeir eitthvað í launum við þetta og svo eru
þessar nafnbætur. En ef breytingin er ekki til annars en þess hefur það ekki
hagnýta þýðingu. Mér skilst að það eigi að vera sömu kennarar ... Ég er
ekki að gera lítið úr hæfileikum þeirra en allt í einu eiga þeir að verða pró-
fessorar, dósentar og lektorar o.s.frv. og allt með háskólasniði ... Satt að
segja finnst mér svolítið yfirlæti í þessu frumvarpi. (Alþingistíðindi B2,
1970, bls. 1385-1386)
Björn Pálsson færir hér rök fyrir því að það sé vafasamt að kennarar kennaranema fái
háskólatitla og reynir því að koma í veg fyrir það. Þar með reynir hann að útiloka að
þeir fái þessi einkenni háskóla.
Eins og áður er getið byggjast rök samkvæmt eðlislægu víddinni á hugmyndum
um að í samræmi við samfélagsþróun þurfi barnakennari að ráða yfir sértækri fræði-
legri þekkingu sem hann aflar sér í háskóla; öðruvísi geti hann ekki gegnt því starfi
sem honum er ætlað. Það kom á óvart hve röksemdir samkvæmt eðlislægu víddinni
voru fáar, takmarkaðar og óljósar. Þær vísuðu aðallega til framtíðarsýnar um tengsl
rannsókna og kennslu háskólakennara hins nýja Kennaraháskóla eins og hún birtist
í frumvarpinu og lögunum um Kennaraháskóla íslands (Alþingistíðindi A2, 1970;
Lög um Kennaraháskóla íslands, 1971).
I frumvarpinu frá 1971 voru afar fáar röksemdir sem tengdu nauðsyn flutnings
menntunar barnakennara við hið nýja hlutverk kennarans sem sérfræðings í námi og
kennslu svo og hvernig það hlutverk tengdist þjóðfélagsbreytingum á þessum tíma.
Áhersla skal þó lögð á það hér að talsmaður flutningsins, Broddi Jóhannesson, gerði
136