Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Síða 125

GYÐA JÓHANNSDÓTTIR
Hugmyndir um flutning menntunar
íslenskra barnakennara
á háskólastig 1971:
Sértæk fræðileg þekking, virðingarstaða eða hvað?
Þessi grein byggir á fyrri hluta rannsóknar þar sem kannaðar eru hugmyndir um flutning
menntunar íslenskra barnakennara á háskólastig árið 1971 en þá breyttist Kennaraskóli
íslands í Kennaraháskóla íslands. Flutningur menntunar barnakennara á háskólastig er hluti
af alþjóðlegu fyrirbæri sem kallað er á ensku the „academic drift." Rannsóknin var unnin á
árunum 1997-2001. Skriflegar heimildir voru greindar en einnig voru tekin viðtöl við 10
lykilpersónur. Litið er áflutningsferlið semflókin samskipti ólíkra hópa sem áttu mismunandi
hagsmuna að gæta viðflutninginn. Samskiptin fólust ífyrirætlunum, samningaumleitunum
og gjörðum hagsmunahópanna. Hagsmunir hópanna voru kannaðir með því að greina rök-
semdir þeirra með eða á móti flutningnum. Lagt var upp með greiningu í tvenns konar rök,
þ.e.a.s. rök sem vísuðu í nauðsyn sértækrar fræðilegrar þekkingar barnakennara og rök sem
vísuðu til virðingarstöðu barnakennara. Fjórir hagsmunahópar komu aðflutningi menntun-
ar barnakennara: Ríkisvaldið; Háskóli íslands og hinn verðandi háskóli; Félag íslenskra barna-
kennara og önnur kennarafélög; og að lokum skjólstæðingar. Rök sem tengdust virðingarstöðu
kennara voru flest en rök sem vísuðu í nauðsyn þess að barnakennarar byggju yfir sértækri
fræðilegri þekkingu voru mjögfá og óljós. Þriðju rökin komu íIjós við greiningarvinnuna, s.k.
kerfisrök sem vísuðu til aðstæðna svo sem stöðu menntakerfisins og stöðu kennaramenntun-
ar um 1970. Flutningur menntunar barnakennara á háskólastig breytti engu fyrir þá í laun-
um eða starfsréttindum. Flutningurinn jók hins vegar virðingarstöðu kennara kennaranema,
þeir fengu háskólatitla og prófessorar áttu að stunda rannsóknir. Dósentar og lektorar áttu
einnig að vinna að rannsóknum eftir því sem rétt þótti og við var komið.
INNGANGUR
Meginmarkmið þessarar rannsóknar er að varpa ljósi á það ferli sem átti sér stað
þegar menntun íslenskra barnakennara var flutt á háskólastig 1971 og að kynna
íslenskum lesendum framkvæmd og niðurstöður rannsóknar höfundar á því ferli.1 í
123