Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Síða 127

GYÐA JÓHANNSDÓTTIR
ákveðnar hugmyndir um hvað einkenndi slíkan flutning. Mér fannst nauðsynlegt að
líta á flutninginn frá ólíkum sjónarhornum og mismunandi hagsmunahópum. Sjón-
arhornin voru sérfræðiþekking, virðingarstaða og félagslegt samhengi. Hagsmuna-
hóparnir voru ríkisvaldið, menntastofnanir og starfsstétt.
Sjónarhornið sérfræðiþekking tengist þeirri hugmynd að einhvers konar sérfræði-
þekking sé nauðsynleg og að einungis háskóli geti veitt hana. Þá vaknar spurningin
um hvers konar sérfræðiþekkingu sé að ræða. Þarf námið að verða fræðilegra og þá
hvernig? Verður hið fræðilega nám á kostnað verknáms?
Sjónarhornið virðingarstaða felur í sér þá hugmynd að flutningurinn á háskólastig
leiði til aukinnar virðingar og hærri launa þeirrar starfsstéttar sem á í hlut. Krafan um
flutning starfsmenntunar gæti því verið meðvituð aðgerð starfsstéttarinnar til að
auka virðingu fyrir störfum sínum og standa þannig betur að vígi í launakröfum. Til
þess að ná þessu marki þarf starfsstéttin að sannfæra aðra hópa, s.s. stjórnmálamenn,
fulltrúa háskóla og aðrar starfsstéttir, um nauðsyn þess að flytja menntunina á
háskólastig.
Sjónarhornið félagslegt samhengi vísar til hugmynda um hvert sé best að flytja
menntunina, þ.e. í hvaða háskóla eða hvort um aðrar leiðir geti verið að ræða sem
falla betur að samfélagslegum aðstæðum, svo og stöðu og þróun menntakerfisins
hverju sinni.
Við rannsókn á flutningi starfsmenntunar á háskólastig áleit ég einnig að sam-
skipti ólíkra hagsmunaaðila kæmust í brennidepil. Þessir hagsmunahópar voru ríkis-
valdið, þ.e.a.s. stjórnmálamenn og menntastofnanir, bæði sá háskóli sem tæki við
menntuninni og fyrri menntastofnun, og að síðustu starfsstéttin sjálf sem hugaði að
framtíð eigin starfsmenntunar. Þessir hópar þurftu að skiptast á skoðunum um nauð-
syn flutningsins, gera hver öðrum grein fyrir álitamálum og eigin forgangsatriðum
og semja um lausn.
í upphafi rannsóknarinnar voru þessar hugmyndir nokkuð ómótaðar en að sama
skapi mjög áleitnar. Þær þróuðust síðan samhliða lestri fræðilegra heimilda og
íslenskra gagna sem tengdust flutningi menntunar barnakennara á háskólastig og
höfðu áhrif á val á fræðilegri nálgun.
í þessari grein er fjallað um bakgrunn rannsóknarinnar, fræðilega nálgun, aðferðir,
helstu niðurstöður og þær ræddar í lokin.
BAKGRUNNUR
Háskólatilhneigingin
Flutningur starfsmenntunar á háskólastig er ekki séríslenskt fyrirbæri heldur angi af
mikilli þenslu æðri menntunar í vestrænum ríkjum sem hófst eftir heimsstyrjöldina
síðari.4
4 Háskólastig var næsta stig á eftir menntaskóla- og sérskólastigi árið 1971 (Lög um fræðslu bama,
1946), og næsta stig á eftir framhaldsskólastigi samkvæmt lögum um íslenskt skólakerfi frá 1974.
125