Hugur - 01.06.2002, Blaðsíða 110

Hugur
Davíð Kristinsson
rannsakar, dæmir, metur, og setur fram kenningar (með hjálp
vísindalegra aðferða og lögmála ef svo ber undir), en ávallt
með það í huga að þekking sé tilbúningur og túlkun. Þekking
á öllum fræðisviðum er samkvæmt þessu búin til og gerð
hennar er háð retórískum mynstrum tungumálsins. Gerð við-
fangsefna fræðilegra athugana er ferli þar sem næsta ógerlegt
er að aðgreina uppgötvun frá sköpun. Munurinn á fræðilegri
þekkingu og list felst ekki í muninum á að vilja fræðast og
vilja láta blekkja sig. Villa og blekking eru einnig forsendur
fræðilegrar þekkingar. Jafnvel náttúrulögmálin svokölluðu
lúta lögmáli túlkana. (45)
Þótt Sigríður sé líkt og Róbert og Vilhjálmur ekki tilbúin að slást í fór
með hinum frjálsu öndum býður hún upp á túlkun á framtíðarverk-
efninu sem Nietzsche ætlaði heimspekingum framtíðarinnar. Áherslu
Nietzsches á játun sköpunarviljans í kjölfar dauða gamla Guðsins
breytir Sigríður í skilyrðislausan sannleiksvilja, tilvistarlega trúar-
skyldu eða „tilvistarlegt skylduboð“:
Jafnvel þótt Nietzsche telji endurkomu- og viljakenninguna
ekki algildan sannleika, álítur hann að trú á sannleika henn-
ar sé skilyrðislaus forsenda fyrir hugsun heimspekinga fram-
tíðarinnar. Ef þessir heimspekingar eiga að segja sig úr lögum
við frumspekilega sannleiks- og skynsemishyggju [...] verða
þeir að gera endurkomukenninguna að sínum eigin sannleika.
(47)
Sigríður telur hina frjálsu anda með öðrum orðum hafa þörf fyrir að
trúa á sannleika endurkomu- og viljakenningu Nietzsches. Máli sínu
til stuðnings reifar Sigríður þá skoðun Nietzsches „að það sé þörf
mannsins til að hafa vald á öðrum mönnum og umhverfi sínu sem
geri að verkum að hann notfæri sér vitsmunina til að leggja mat á
hlutina sér í hag.“ (41) Þegar líður á greinina túlkar Sigríður þessa
fremur hagnýtu þörf sem Nietzsche greinir hjá manninum í auknum
mæli sem tilvistarlega trúarþörf fyrir sannleika andspænis tilgangs-
leysi. í lok greinar sinnar ályktar Sigríður að Nietzsche haldi „fast í
þörfina á sannleika. [...] Maðurinn þarf að mati Nietzsches á frum-
spekilegum sannleika að halda til að geta náð áttum í lífinu og ljáð
tilvist sinni merkingu og markmið.“ (49) Orðalagið sem Sigríður legg-
ur Nietzsche í munn er nú augljóslega farið að teygja sig langt út fyr-
108