Hugur - 01.06.2002, Blaðsíða 17

Mikael Karlsson ræðir við Donald Davidson
Hugur
synleg til þess. Og reyndar vissi ég ekki nægilega mikið þá til að segja
þetta, en nú myndi ég bæta við að ég telji ekki heldur að þú munir
losna við eitthvert skelfilegt eirðarleysi á því að stunda heimspeki.
Þú fékkst snemma við hluti eins og líkindafræði, nytsemis- og ákvörð-
unarfræði á tímabilinu milli sjötta og sjöunda áratugarins og vannst
með öðru fólki. Hvernig kom það til?
Því er auðsvarað. Eg átti tvo starfsfélaga á Stanford, Patrick Supp-
es og rökfræðinginn J. J. C. McKinsey, sem var eiginlega lærisveinn
Tarskis. Og þar sem ég virtist ekki vera að skrifa mikið - sem er vægt
til orða tekið - sögðu þeir: „Hér er maður sem nýtir ekki orku sína, við
skulum finna honum eitthvað að gera!“ Þeir ákváðu því að vinna með
mér í ákvörðunarfræði, sem byrjaði ekki sem tilraunavinna, heldur
bara sem skrif um nokkur grundvallarhugtök. Þar sem þeir vildu
vekja áhuga heimspekinga á nokkuð tæknilegu efni, töldu þeir að ég
gæti verið gagnlegur tengiliður. Greinarnar voru skrifaðar þannig að
ég sat við borð og skrifaði en þeir tveir gengu um gólf; og við sömdum
greinarnar saman þrír, eina setningu í einu. Mikilvægur þáttur þess-
arar vinnu, fyrir mig, var að þeir töldu að ég yrði að læra að setja ein-
falda kenningu fram sem formlegt kerfi byggt á frumsetningum. Þeir
útbjuggu því fyrir mig æfingarverkefni. Þeir létu mig fá frumhugtak
sem þeir töldu að leiða mætti ákvörðunarfræðina af - ekki að þeir
hefðu minnstu hugmynd um hvernig ætti að fara að því. Og þeir
sögðu: „Hér er æfingin þín, reiddu fram frumsetningar fyrir þessu og
sannaðu viðeigandi kennisetningar." Nú, menntun mín í rökfræði,
sem var að öllu leyti Quine að þakka, einskorðaðist við formlega rök-
fræði. Sannanirnar urðu að vera svo setningafræðilega nákvæmar að
vél gæti auðveldlega gengið úr skugga um að öll rökfærsluskrefin
væru rétt. En ef þú fæst við mælanleika, þá eru þetta ekki eðileg
vinnubrögð; það tæki alla eilífð. Sannanirnar eru óformlegar, þótt
hæglega mætti gera þær formlegar ef einhver nennti því. Eg hafði
enga hugmynd um hvernig óformleg sönnun í stærðfræði yrði. Ég
varð því að læra það og gerði það. Ég gerði þessa æfingu og það hafði
tvær afleiðingar. Önnur var sú að ég lærði sitthvað um röksemda-
færslur af því tagi. Hin var sú að ég leysti af slysni tiltekið vandamál
í ákvörðunarfræði, sem stóð í vegi fyrir tilraunavinnu á því sviði, um
hvernig gera mætti samtímis grein fyrir huglægum líkindum (e.prob-
ability) og huglægu notagildi (e. utility). Þetta leiddi til þess að við
gerðum allnokkrar tilraunir þar sem við notuðumst við þessa upp-
götvun. Uppgötvunin sjálf reyndist svo ekki vera mín. Ég gerði hana
15