Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 79

Uppeldi og menntun - 01.01.2005, Page 79
erfitt að fá heildaryfirlit námsbóka og töluverður tími fór í upphafi í að finna efni og grunnupplýsingar um bækurnar, eins og útgáfuár. Þær bækur sem skoðaðar voru eru því augljóslega ekki allar námsbækur sem hafa verið gefnar út fyrir grunnskóla á Íslandi í fyrrnefndum fögum, þó ætla megi að úrtakið sé nægilegt til að rannsóknin endurspegli meginþræði í kennslubókunum. Tvo grunnþætti þarf að hafa í huga varðandi gögnin áður en lengra er haldið. Í fyrsta lagi hvaða bækur voru flokkaðar sem námsbækur í rannsókninni? Lögð var áhersla á bækur sem sérstaklega voru titlaðar sem kennslubækur eða aðgreindar á einhvern hátt sem slíkar. Nokkrar bókanna sem teknar voru fyrir eru á milli þess að vera skrifaðar sem upplýsingarit og kennslubækur en langstærstur hluti bókanna er augljóslega ætlaður til kennslu. Einnig má setja spurningamerki við flokkun bókanna í þessa fjóra hópa: kristin- fræði, landafræði, sögu og samfélagsfræði. Í dag er talað um þrjár síðarnefndu grein- arnar sem samfélagsfræðigreinar og í gegnum tíðina hafa afmarkanir þessara sviða í aðalnámskrá verið breytilegar að einhverju marki. Í Aðalnámskrá sem gefin var út 1960 felur listi yfir námsgreinar meðal annars í sér átthagafræði, kristinfræði, sögu og félagsfræði, landafræði og náttúrufræði (Menntamálaráðuneytið, 1960). Í Aðal- námskránni frá árinu 1976 er hins vegar talað um samfélagsfræði og kristinfræði (Menntamálaráðuneytið, 1976) en í Aðalnámskrá sem gefin var út árið eftir (sem virðist vera hluti af sömu aðalnámskrá) er útskýrt að samfélagsfræði sem sérstök námsgrein sé „enn á undirbúnings- og tilraunarstigi“ (Menntamálaráðuneytið, 1977, bls. 5). Jafnframt kemur fram að heitið samfélagsfræði nái yfir áttahagafræði, Íslands- sögu, mannkynssögu, landafræði og félagsfræði. Sérstaklega er tekið fram að félags- vísindi séu færð inn í skólann sem hluti af samfélagsfræði (bls. 7). Í Aðalnámskrá frá 1989 er hins vegar talað um samfélagsfræði og samfélagsfræðigreinar en síðastnefnda hugtakið vísar í: „þær námsgreinar sem fjalla, hver á sinn hátt, um mannleg samfé- lög og menningu. Saga og landafræði hafa skipað þar öndvegi en félagsfræði og aðrar félagsvísindagreinar, s.s. mannfræði og félagssálfræði, leggja einnig sitt af mörkum“ (Menntamálaráðuneytið, 1989 bls. 115). Í Aðalnámskrá frá 1999 segir: „á yngsta stigi hefur löngum tíðkast að flétta nokkrum námsgreinum saman í aðal- námskrá, einkum sögu, landafræði, ýmsum félagsgreinum og jafnvel náttúrufræði og íslensku að hluta til. Í þessari Aðalnámskrá eru markmið einstakra námsgreina sett fram með sjálfstæðari hætti en skólunum ætlað stærra hlutverk við að tengja og sam- þætta greinar eftir því sem talið er henta“ (Menntamálaráðuneytið, 1999b, bls. 5). Benda má á að aðalnámskrárnar virðast ganga út frá skiptingu í svipaðar fræðigrein- ar og gengið er út frá í rannsókninni, þrátt fyrir að lögð sé áhersla á samþættingu greina í raunverulegri kennslu þeirra. Námsbækurnar sjálfar, burtséð frá þeim ramma sem þeim er gefinn í aðalnámskránni, eru þó í flestum tilfellum aðgreindar með titli eða texta í inngangi sem námsbók í því ákveðna fagi sem flokkun mín byggði á. Þannig bera 28 af þeim 35 bókum sem voru flokkaðar sem landafræði, heitið „landafræði“ eða hafa orðasambandið „kennslubók í landafræði“ í titlinum. Eins og áður segir var ákveðið að gera ekki upp á milli bókanna eftir aldri. Sú áhersla felur í sér bæði kosti og galla. Nokkuð erfitt er að staðhæfa um hvaða bækur eru raunverulega í notkun. Mikil fjölbreytni virðist einkenna námsefnisnotkun þar K R I S T Í N L O F T S D Ó T T I R 79
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152

x

Uppeldi og menntun

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Uppeldi og menntun
https://timarit.is/publication/581

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.