Saga - 2001, Blaðsíða 114

112
SIGFÚS HAUKUR ANDRÉSSON
nauðsynjavörur beint frá Noregi. Hún lagði þess vegna til að þeim
yrði bætt þetta eitthvað upp með árlegum leyfum til utanríkis-
kaupmanna að senda takmarkaðan fjölda skipa til lausaverslunar
á löggiltum verslunarhöfnum landsins. í stað tolla, skipsgjalda
o.þ.h. sem ekki væri innheimt á íslandi yrðu þessir kaupmenn
látnir borga í leyfisgjöld 50 rbd. (ríkisbankadali) silfurverðs á
hverja stórlest (commercelæst) skips, nema að svo miklu leyti sem
það flytti timbur. Fyrir hvert lestarrúm af því skyldi greiða 20 rbd.
silfurverðs. Jafnframt þessu mælti nefndin með því að kaupmenn
á íslandi fengju að reka beina verslun við utanríkislönd á eigin
skipum og öðrum í eigu danskra þegna án þess að vera í félagi við
verslunarfyrirtæki í Danmörku eða hertogadæmum. Þeir gætu þá
t.d. látið skip sín koma við eftir hentugleikum í erlendum höfnum
með íslenskar útflutningsvörur og taka þar innflutningsvörur til
íslands, svo sem timbur í Noregi. Þessir kaupmenn yrðu aðeins
látnir greiða nokkum útflutningstoll af íslenskum vörum sem þeir
sendu beint frá íslandi til utanríkislanda, hliðstæðan þeim transit-
tolli er borga þyrfti af slíkum vörum þegar þær væru fluttar áfram
frá Danmörku til útlanda. Erlendar vömr sem þeir flyttu til ís-
lands beint frá utanríkislöndum yrðu hins vegar tollfrjálsar eins
og annar vöruinnflutningur til landsins, enda skyldi þess vand-
lega gætt að skip og farmar væru í eigu kaupmanna sjálfra eða
annarra danskra þegna. Þessar tillögur nefndarinnar vom síðan
aðalatriði konunglegrar tilskipunar 11. september 1816 um aukið
verslunarfrelsi fyrir ísland (Forordning om udvidet handelsfrihed
for Island).7
Fastakaupmenn kvarta yfir aukinni samkeppni.
Viðbrögð Rentukammers
Þetta svokallaða aukna verslunarfrelsi var meira í orði en á borði/
þar eð aðeins var slakað örlítið á framangreindu nýlendufyrh'
komulagi íslensku verslunarinnar. Reynslan sýndi líka strax að
hin háu leyfisgjöld og ýmis annar tilkostnaður og umstang fældn
7 Lovsamling for Island VII, bls. 614-20. - Sigfús Haukur Andrésson, „Tilskip'
un um aukið verslimarfrelsi", bls. 95-135. Sjá nánar hér aftar um tollamál
o.þ.h.