Saga - 2001, Qupperneq 255

RITFREGNIR
253
sumum tilvikum ekki. Kann af þessum ástæðum að vera nokkur misvís-
un á einstaka stað að því er varðar fjölmiðlasögu þessara síðustu ára. Bið
ég lesendur að hafa það í huga." Þetta finnst mér þörf ábending, því bók-
in ber þess merki að vera rituð í miðju dauðastríði þeirra dagblaða sem
gefin voru út á vegum stjómmálaflokka.
í þessari bók Guðjóns birtist íslensk fjölmiðlun fyrst og fremst sem angi
af pólitískri starfsemi í landinu, sem af og til er rofin af viðleitni félítilla
nianna sem eiga sér þá hugsjón um blaðamennsku að hún eigi að sinna
þeirri „blaðanna háleitu köllun að vera sannleikans hrópandi rödd."
Þessa tilvitnun í stefnuyfirlýsingu Jóns Ólafssonar í blaðinu Skuld árið
1878 lætur höfundur ramma inn frásögn sína. Hann vitnar til hennar í
fyrsta kafla bókarinnar og á ný í lokamálsgrein hennar. Bjartsýnina, sem
einkennir orð frumherjans, er ekki að finna í niðurlagi sögumannsins.
Lesandi er kvaddur með þeim skilaboðum að þótt pólitísk fjölmiðlun
Lunni að reynast draugur frá liðinni öld bíði hugsjónamanna nýrra tíma
glíma við tvíhöfða þurs, sem heitir samþjöppun eignarhalds og efnahags-
legur þrýstingur, og er líklegur til að ógna því að hin háleita köllun Jóns
Ólafssonar (nei, ekki hans í Skífunni) verði í heiðri höfð.
Sagan er sögð í 51 kafla og er í stórum dráttum rakin í tímaröð. í sum-
11 m köflunum er horft yfir sviðið frá sjónarhóli einstaklinga, sem gegndu
áberandi hlutverki í blaðaútgáfu, stundum er greint frá þróun í byggðar-
lögum eða þá sagan sögð út frá áhrifum ýmissa tækninýjunga og nýmæla
1 viðskiptum og útgáfustarfsemi. Víða er stiklað á stóru eins og vænta má
1 yfirlitsriti af þessu tagi, t.d. eru átta blaðsíður helgaðar sögu Ríkisút-
Varpsins í íslenskri fjölmiðlun frá upphafi og fram á níunda áratuginn.
Liðlega þriðjungur er lesinn af þessari íslensku fjölmiðlasögu áður þar
kemur sögu að fyrsta dagblaðið er gefið út á íslandi. Þá hefur rækilega
Verið sagt frá þeim tíðindum og póstum sem gefin voru út í landinu allt
frá því að Islandske Maanedstidender kom út 1773. Auk þess að leita fanga
1 blöðunum sjálfum og draga saman útgefið efni ber heimildaskráin með
Ser að höfundurinn hefur rannsakað bréfasöfn ýmissa lykilpersóna sögu
Lans frá þessu skeiði.
Lg hygg að hér sé að finna mun ýtarlegra yfirlit yfir þessa útgáfusögu
en áður hefur birst hér á prenti. En hvað varðar upplýsingar um innihald
þessara fyrstu íslensku blaða og efnistök þeirra, sem þau rituðu, tel ég að
þessi bók rýri að litlu leyti gildi hins 30 ára gamla yfirlits Vilhjálms Þ.
Luslasonar í bókinni Blöð og blaðamenn.
1 þessum hluta verksins - og raunar á það að miklu leyti við um bókina
alla - er sjónum einkum beint að ýmsu því sem útgáfuna sjálfa varðar;
félagsstofnanir, prentsmiðjumál og pólitík eru í öndvegi en hið útgefna
efni og blaðamennskan, sem stunduð var, verður ekki eins sýnileg og
Persónumar sem að verki stóðu.
Legar fjallað er um fyrstu áratugi íslensku dagblaðanna leiða frásögn-