Saga - 2001, Blaðsíða 294

292
RITFREGNIR
hefur þó varla ímyndað sér að ferlið myndi láta þar staðar numið, enda
hefðu hin EFTA-ríkin aldrei sætt sig við það. Þátttaka Steingríms í þessu
ferli - og síðar stuðningur hans við EES-ferlið í kosningunum 1991 - hlýt-
ur því að skrifast að verulegu leyti á reikning stjórnarsamstarfsins við
Alþýðuflokkinn, sem vitað var að lagði mikið upp úr þátttöku íslands í
EES. Steingrímur gengur óþarflega langt í því í ævisögunni að reyna að
breiða yfir mótsagnimar í afstöðu sinni í þessu máli. Enda kom í ljós þeg-
ar EES-samningurinn var loks í höfn — með svipuðu innihaldi og búast
mátti við - að Steingrímur snerist gegn honum, enda þá kominn í stjóm-
arandstöðu. Þegar hluti þingflokks Framsóknarflokksins vildi ekki fylgj3
honum í þessu máli taldi Steingrímur tímabært að hætta formennsku í
flokknum. Nokkurra sárinda gætir greinilega hjá honum vegna viðskiln-
aðarins við formannsstólinn. Hinu má bæta við að EES-samningurinn er
að forminu til s.k. „association agreement", skv. 238. grein Rómarsáttmál-
ans, og því sams konar samningur og Jónas Haralz mun hafa gefið nafn-
íð aukaaðildarsamningur á sjöunda áratugnum. Hvað innihald varðar
gengur hann að sjálfsögðu mun lengra en nokkuð sem Bjarni Benedikts-
s°n og Gylfi Þ. Gíslason hefðu getað látið sér koma í hug árið 1963.
Afstaða Steingríms til kvótamálsins er annað dæmi um ákveðinn tví-
skinnung í frásögn bókarinnar. Af henni má ráða að Steingrímur sé ekki
hlynntur kvótakerfinu eins og það hefur þróast og aðhyllist einhvers kon-
ar byggðatengingu kvótans. Hann segir Halldór Ásgrímsson hafa ráðið
því að kvótakerfið var innleitt og eins því að kvótarnir voru síðar gerðir
framseljanlegir. Þetta eru óneitanlega nokkrar fréttir, enda lítil ummerki
um þessa andstöðu Steingríms við kvótakerfið á sínum tíms. Erfitt er hins
vegar að taka góða og gilda tilraun Steingríms til að þvo hendur sínar af
málinu þegar haft er í huga að hann var bæði þegar kvótakerfið og fram-
salið voru samþykkt frekar sterkur formaður í flokki sjávarútvegsráð-
herra og um leið forsætisráðherra á íslandi.
Eitt merkilegasta framlag bókarinnar er lýsing hennar á íslenska fýrir-
greiðslukerfinu. Höfundamir lýsa betur en áður hefur sést í ævisögu
þeirri skömmtunarhagfræði og fyrirgreiðslu sem einkennt hefur störf ÍS'
lenskra stjómmálamanna. „Þeir sem ná að fylgja þræðinum í kúreka-
myndum geta skilið pólitík á Vestfjörðum", hefur Steingrímur eftir Ólah
Þ. Þórðarsyni (I. bindi, bls. 9). „í villta vestrinu snerust átök óaldarflokk
anna fyrst og síðast um vatnsbólin. Hér fyrir vestan eru það frystihúsin-
Svo einfalt er það." í bókunum er greinargóð lýsing á því hvernig stjórn
mál snerust um skömmtunarvald, helmingaskipti stóru flokkanna, símió
við bankastjóra og loforð um sjónvarp og rafmagn, svo dæmi séu tekim
Steingrímur hikar ekki við að játa sinn þátt í þessu en viðurkennir um
að þetta séu ekki heppileg vinnubrögð. Hann ver þó pólitískar stöðuveit'
ingar (og ber í tvígang Bjama Benediktsson fyrir því sjónarmiði (I. bin
bls. 218 og II. bindi, bls. 308)) að því leyti að séu tveir umsækjendur ja