Saga - 2001, Page 187

Á ÖRLYGSSTÖÐUM
185
kvæðið Noregskonungatal til heiðurs Jóni Loftssyni. Ungum
höfðingjasyni á borð við Gissur mun ekki hafa liðið úr minni slík
kyngöfgi. Hitt mim naumast hafa spillt fyrir áhuga Haukdæla á
norskum konimgum að Gissur Hallsson (d. 1206), afi Gissurar
Þorvaldssonar, var stallari Sigurðar munns (d. 1155), föður
Sverris konungs.
Grimmd
Mönnum hefur löngum fvmdist mikið til um grimmd Gissurar, og
eru einkum til þess nefnd tvö dæmi. Á Örlygsstöðum er Sturla
Sighvatsson þrotinn af mæði og blóðrás, hefur fleygt sér niður og
beðist griða. Andstæðingar láta hlífar yfir hann. Þá ákveður
Gissur að gerast böðull sjálfur:
Þá kom Gissur til og kastaði af honum hlífunum og svo stálhúf-
unni. Hann mælti: „Hér skal eg að vinna." Hann tók breiðöxi úr
hendi Þórði Valdasyni og hjó í höfuð Sturlu vinstra megin fyrir
aftan eyrað mikið sár og hljóp lítt í sundur. Það segja menn þeir
er hjá voru að Gissur hljóp báðum fótum upp við, er hann hjó til
Sturlu, svo að loft sá milli fótanna og jarðarinnar. Var allt sárið
svo mikið að stinga mátti í þrem fingrum.22
bessi grimmd Gissurar stafar ekki af því einu að hann vill hefna
sín á Sturlu fyrir Apavatnsför, heldur er hann einnig að refsa hon-
um fyrir óhlýðni og andspymu; orðið „óaldarflokkar" í ræðu
Gissurar sem minnst var hér að framan gefur dágóða hugmynd
um afstöðu hans, enda hafði Sturla sýnt af sér býsna mikinn ofsa,
rétt eins og áður var getið. Sturla var þröskuldur á vegi Gissurar,
sem hafði einsett sér að verða jarl yfir íslandi. Þeir Gissur og Kol-
beinn eru báðir vissir í sinni sök að þeir hefðu lög og rétt sínum
megin, enda væntu þeir sér sigurs frá guði sjálfum.
Hitt dæmið um frábæra grimmd gerist eftir að Gissur er orðinn
jarl yfir íslandi. Þórður Andrésson frændi hans bruggar Gissuri
fjörráð, en skiptum þeirra lýkur þó með ósigri Þórðar; þeir voru
þremenningar, báðir komnir af Jóni Loftssyni. Gissur nær honum
á vald sitt og lætur leiða hann út til höggs. Þórður mælti þá: „Þess
Vll eg biðja þig, Gissur jarl, að þú fyrirgefir mér það er eg hefi af-
22 íslendinga saga, bls. 435-36.