Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1929, Blaðsíða 197
ISL'ENZKAR BOKMENTIR EPTIR SIÐSKIPTIN
163
mundsson (1874—1919), Jónas
Guðlaugsson (1887 — 1916), Þor-
stein Gíslason (f. 1867), Sigurð
Sigurðsson (f. 1879), Sigfús Blöndal
(f. 1874) og Jakob Jóhannesson
Smára (f. 1889). Hér verður ekki
farið út í að lýsa þeim hverjum um
sig né telja upp verk þeirra. Einna
tilþrifamestan má telja Sigurð Sig-
urðsson, enda er hann úr hörð.
ustu efni af þeim öllum Kvæði hans
“Lundurinn helgi’’ er undrafagurt.
—Miklu raunsærri og nokkuð beizk.
ur er Jakob Thórarensen (f. 1886).
Þá koma hér enn við sögu finim
konur, sem allar hafa ort nokkuð:
Hulda (gervinafn fyrir Unni Bjark-
lind), Ólöf Sigurðardóttir (f. 1857),
systurnar Herdís og ólína Andrés-
dætur og Theódóra Thóroddsen.
Allar unna þær alþýðukveðskap, og
einna sérkennilegast í ljóðum þeirra
er, að þær hafa tekið þuluformið
til að lýsa tilfinningum sínum.
Hulda og Theódóra hafa auk þess
ritað smásögur.
Ólíkur skáldum þeim, sem nú voru,
nefnd, og býsna sérkennilegur er
“Fornólfur” (fræðimaðurinn Jón
Þorkelsson), sem ekki hefur látið
eftir sig nema eitt lítið kver. Hann
seilist aðeins aftur í tímann, til mið-
alda og fyrstu alda eftir siðskipti.
Eru honum jafntamir helgikvæða-
hættir úr kaþólskum sið og rímna-
hættir. Hann fyrnir mál, þegar svo
ber undir. Kvæði hans einkennir
þróttur og brennandi ást á fornum
tímum. Minnir hann þannig nokk-
uð á Grím Thomsen.
Vér getum ekki vænst þess, að
ljóðskáldin segi oss glöglega frá lífi
eða ytri menningu þjóðarinnar.
Þeir eiga tíðum nóg með sjálfa sig,
vandamál sín, sorgir og gleði. Hug-
ur þerra beinist ekki síður inn á við
en út á við. Þeir kunna opt betur
að lýsa draumnum, sem konan vek-
ur í huga þeirra, en konunni sjálfri.
— En þegar til sagnaskáldsins kem-
ur, heimtar lesandinn að sjá mann-
legt líf eins og í skuggsjá, ekki ein-
ungis innanfrá, heldur líka utanfrá,
ekki einungis sál eins manns, heldur
orð og verk margra manna.
Þegar litið er á skáldsagnagerð
þessa tímabils, má sjá þar allsæmi-
lega mynd þess, einkum fyrra hlut-
anum. En svo er, sem myndin
af síðari hlutanum sé daufari
Sveitalífinu hefur verið lýst allvel,
en Reykjavíkurlíf hinna síðari ára
hefir aptur á móti ekki fengið þá
spegilmynd, sem það á skilið Og
er á sjómensku er litið, er gleggst
myndin af hinum eldri veiðiskap;
togaraútgerðin er enn ekki komin
inn í bókmentirnar á viðunandi hátt.
Það er hér eins og verklegar fram-
farir hafi hlaupið á undan bókment-
unum, enda sætir það í rauninni
engri furðu — svo miklu Grettis-
taki hefir síðasta kynslóð lypt á
framfarabraut þessarar þjóðar.
Tveir af þeim mönnum, sem að
Verðandi stóðu, gerðust sagnaskáld:
Gestur Pálsson og Einar Hjörleifs-
son Kvaran. Gestur varð skamm-
lífur (1852—1891), enda liggur ekki
mikið eptir hann. Hann var um
tíma ritstjóri í Reykjavík, en síðan
í Winnipeg, og þar dó hann.
Gestur hefir ort nokkuð af kvæð-
um og eru þau lítt merk. Merki-
legri eru blaðagreinar og ritgerðir
(fyrirlestrar), er eftir hann liggja.