Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1929, Blaðsíða 229

VESTUR ÍSLENDINGAR
195
Fullyrða má, að alment séu þeir
taldir í fremstu röð löghlýðinna
þegna hér vestra. Á þrautatímum
þjóðanna hafa þeir ekki flúið af
hólmi. Vetur íslendingar tóku sinn
fulla þátt í þeim fjórum styrjöldum
sem Veturheims þjóðirnar hafa lent
í, síðan íslendingar urðu hér þegn-
ar. íslendingar hjálpuðu til að
bæla niður Riel uppreistina. Þeir
börðust með þjóð sinni í Búa stríð-
inu. í orrahríð Bandaríkjanna við
Spánverja, 1898, tóku íslendingar
einnig þátt. Á styrjaldarþátt ís.
lendinga í heimsstríðinu þarf ekki
að minna; svo veigamikil og ákveð-
in var sú þátt-tajta þeirra, bæði
Canada og Bandaríkja megin, að
seint fyrnist. Á slíkum neyðartím-
um er bergmál íslenzkra hjartna
eitthvað á þessa leið:
“Að deyja í hlýðni, að lögum lands,
Er lífsins króna og eilífi heiður,,.
En Vestur íslendingurinn hefir
barist og sigrað víðar en á Brávelli
styrjaldanna, enda rekur hann kyn
sitt til frækinna kappa. Landnáms-
saga Vestur íslendinga er saga
þrauta, baráttu og sigurs. Dæmin
eru mörg, að einu þeirra skal vikið.
í vetrarbyrjun 1875, nær fyrsti
hópur íslenzkra innflytjenda er sett-
ist að í Manitoba, til Gimli, — út-
lendir, allslausir menn, í algerða ó-
bygð. En þeim fallast ekki hendur.
Þeir berjast fádæma baráttu gegn
allsleysi, hungri og dauða. Frá 102
ástvina gröfum, eftir annan vetur
nýlendulífsins, spratt upprisutíð
hins vestur íslenzka þroska. Þrátt
fyrir slíkar þrengingar er sem hug-
sjónir þessara manna lifi við als-
nægtir. Landnámið nefna þeir
Nýja ísland. Kostir hins kæra ætt-
lands eiga að yngjast þar upp, á
vegum Vínlands hins góða. Þorpið
þar sem höllin var ger úr bjálkum
og leir, Ásgarður íslendinga hér
vestra, nefna þeir svo Gimli, him-
neskt heimili, gulliþakinn sal, sólu
fegri, segir Völuspá. Bygðarblaðið
er skírt Framfari. í lögum kirkj-
unnar, er söfnuðir myndast, fær
konan jafnrétti við manninn. Ekkj-
um og munaðarleysingjum er heit-
inn nægilegur styrkur til fram-
færslu, og mæður með ómegð fengu
landtökurétt.
Slíkir menn voru annað og meira
en óbreyttir landnemar. Þeir voru
ættmenn höfðingjans, sem ekki vildi
“sæmdinni týna.” Þeir voru hug-
sjónarmenn um leið og þeir voru
hetjur. Sundurgerðarmenn voru
þeir sízt af öllu. Meðal þeirra var
fátt mælt um styttri daga og hærra
kaup. Þá var hugsað um að þjóna
og gefa. Bróðurþelið var bygðar-
auðlegðin, og ráðvendnin réttarskip-
un sveitanna. Sú baráttutíð varð
einmitt blómaöldin. Sveitunum
svipaði til æskumanns, er finnur ó-
tæmandi orku í anda og hönd.
Viðfangsefni nýlendumanna voru
óþrotleg, og svipaði til víðáttu land-
sins. Þeir bygðu sér skýli og báru
heim aflaföngin. Þeir ruddu skóg-
inn og ræktuðu akra. Þeir bygðu
vegi og brúuðu ár. Þeir lögðu járn-
brautir og unnu að stórhýsum borg-
anna. Þeir reistu kirkjur og skóla,
kyrlát þorp og friðsæl bændabýli.
Við handtök þein-a varð skógurinn
að efnivið eða brenni. Fjöllin létu
þeim falt gull sitt og silfur. Vötnin