Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1929, Blaðsíða 215
NÝJA ATLANTIS EÐA ÍSLAND NÚTÍMANS
181
iff 1918, hafði fjallað um þessi mál í
3 vikur, komu aðiljar sér saman um
sambandslög, þar sem ísland yrði
frjálst og fullvalda ríki í konungs-
sambandi við Danmörku. Voru lög
þessi samþykkt bæði af ríkisþingi
Dana og af Alþingi íslendinga og
síðan staðfest af konungi þann 30.
nóv. En þann 1. des. 1918 lýsti
fulltrúi Danastjórnar því hátíðlega
yfir í Reykjavík, að Ísland upp frá
þeirri stundu væri frjálst og full-
valda ríki í konungssambandi við
Danmörku.
Aldrei munum vér íslendingar
gleyma Dönum veglyndi það, er þeir
þá sýndu oss, enda voru þeir góðu
bættir, er þeir fengu nokkurn hluta
af Slesvík í staðinn frá Þjóðverjum.
í tíu ár hefur nú persónusambandið
milli íslands og Danmerkur staðið
og hefir verið haldið hátíðlegt í
báðum löndunum þ. 1. des. 1928.
Þegar hinni löngu pólitísku bar-
áttu við Dani lauk á svo fagran og
friðsaman hátt, fengu Íslendingar
loks fullan tíma til að gefa sig að
innanlandsmálum sínum. Enda
hefir baráttan þessi síðustu 10 ár
staðið látlaust um það, hvernig vér
bezt gætum komið íslandi og at-
vinnuvegum þess upp og fram.
Fyrir þá greiningu og þróun at-
vinnuveganna, sem lýst hefir verið
hér að framan, hefir hið íslenzka
þjóðfélag tekið gagngerðum stakka-
skiftum á síðustu 50 árum. Um
1870 mátti heita að 95% þjóðarinn-
ar væri sveitafólk, en aðeins 5%
byggi í bæjum og þorpum. Og þá
mátti segja, að hávaði þjóðarinnar
væri óbreytt alþýða, án stéttagrein-
ingar, með í hæsta lagi 2% embætt-
ismanna og verzlunarmanna. En
þetta hefir breyzt smám saman og
nú er stéttagreiningin svo sem hér
segir:
Sveitafólk ............ 43%
Sjómenn.................20%
Verzlun og samgöngu....12%
Handverk- og iðnaður ....11.5%
Daglaunamenn ........... 7%
Embættism. og mentam. 4%
Öreigar og munaðarlausir 1.5%
Eftirlaunam. og atvinnul. 1%
100%
Fyrir stéttagreininguna er nú orð
in allmikil stéttabarátta á íslandi
sem annarstaðar. í upphafi árs-
1929 lifðum vér t. d. 2 verkföll, ann-
að styttra milli “Eimskipafélags-
ins” og háseta þess, og hitt, sem var
miklu alvarlegra og stóð tvo mánuði
milli botnvörpueigenda og háseta;
en í bæði skiftin jafnaði landstjórn-
in deilurnar, en þó aðeins með tals-
verðum fjárhagslegum fórnum fyrir
ríkið.
Hásetar á skipum höfðu þegar
myndað með sér stéttarfélag 1894;
þá komu prentarar 1897; en 1906
slógu allir sérlærðir verkamenn sér
saman. Síðan hefir stofnun iðn-
félaga verið mjög hraðfara. Og
1916 mynduðu verkamenn um land
allt svonefnt Alþýðusamband, en
sama ár slógu helztu vinnuveitend-
ur landsins, togaraeigendur, sér
saman og stofnuðu útgerðamanna.
félagið. Sama ár tók jafnaðar-
mannahreyfingin að hefjast handa.
En þótt þessi stéttagreining, sem áð-
ur var að mestu óþekkt, og stéttar-
barátta hafi átt sér stað, höfum vér
ekki lifað nein veruleg verkföll eða