Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1937, Side 27

FRAMTÍÐ ÍSLENZKRAR MENNINGAR
!)
vitrustu manna víða um heim og í
augum þeirra lyft norrænni heiðni á
hærra stig en forntrú Grikkja og
Rómverja. Þetta er rauði þráður-
inn í lífsskoðun íslendinga sagna
og sjálfri sögu þjóðarinnar allar
þær aldir, sem hún barðist á heljar
>remi, án þess að glata sjálfsvitund
sinni, gleyma ábyrgð sinni gagnvart
feðrum og niðjum. Og þessi andi
er enn vakandi, og það er enginn hé-
gómi að minnast hans í þessu sam-
bandi, þó að ekki sé um mannskæð-
an hildarleik að ræða. Eg las ný-
lega þessi ummæli í Lögbergi, sem
mér er ánægja að taka upp, ekki sízt
þar sem þau eru í fullu samræmi við
orð, sem eg lét falla í samkvæmis-
ræðu í Winnipeg fyrir fimm árum:
“Eitt sinn skal hver deyja”, stend-
ur þar. Sérhverjum þeim, sem til
fullvitundar fæðist, er það ljóst, hve
órjúfanlegt slíkt lögmál er; það
hamlar honum samt ekki frá því að
rækja skyldur sínar við lífið, heldur
styrkir hann jafnframt miklu
fremur í lífsbaráttunni:
Enginn fær mig ofan í jörð,
áður en eg er dauður.
Hver helzt, sem þau kunna að verða,
þjóðernisörlögin, er bíða vor í þessu
landi, þá skuldum vér það uppruna
vorum og ætt, að berjast fyrir
sögulegri og menningarlegri tilveru
vorri, eins og sæmir ósýktum afkom-
endum hins glæsilega norræna kyn-
stofns” (Lögberg, 16. sept. 1937).
Þetta er drengilega mælt og karl-
mannlega hugsað, og allir, sem nokk-
uð þekkja til þjóðræknisbaráttu ís-
lendinga vestan hafs, vita vel, að
það er ekki orðagjálfur. Ef litið er
til fámennis og dreifingar íslend-
inga í Vesturheimi, má efast um, að
nokkurir aðrir innflytjendur hafi
komist til jafns við þá að ræktarsemi
við tungu og menningararf. Þetta
er þegar orðinn einn sá þáttur í
sögu íslendinga, sem þjóðin á að
geyma meðal dýrustu minninga
sinna og þá ekki síður niðjar þess-
ara manna sjálfra. Og undarlega er
þeim mönnum á íslandi farið, sem
horfa með kæruleysi á þessa baráttu
landa sinna vestra, af því að þeir
örvænta um framtíðina. Þessi bar-
átta verður þó að minsta kosti virk
og lifandi meðan nokkur maður, sem
enn er fæddur á íslandi, er ofar
moldu. Þessi barátta stefnir að því
að gera allt, sem í mannlegu valdi
hinna núlifandi kynslóða stendur, til
þess að glata því ekki, sem þeim er
hugfólgið og verðmætt. Hvað er
hægt að heimta meira? Og hver er
sá spámaður, sem þorir að telja
þessa baráttu vonlausa og einskis
virði? Þó að enskan verði aðalmál
komandi kynslóða af íslenzku bergi,
sé eg ekki, hvers vegna íslenzkan
ætti ekki enn um ófyrirsjáanlegan
tíma að geta haldið áfram að vera
lifandi aukamál á meðal þeirra. —
Þeir, sem eru svo stórlátir að
hneykslast á orðinu aukamál eða
finnast slík uppgjöf auðvirðileg,
hugsa annaðhvort eins og gantar
eða glópar, því að þetta er einmitt
það ýtrasta, sem, mögulegt er, og
væri um leið furðulegt afrek.
En lítum nú á veruleikahlið þessa
máls. Það er alkunnugt, að ensku-
mælandi þjóðum er ekki ofþyngt
með námi erlendra tungna. Enskan
er heimsmál, hún er hverjum manni
nægileg, bæði til hagnýtra hluta,
jafnvel ferðalaga víðast um heim,