Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1937, Side 29

FRAMTÍÐ ÍSLENZKRAR MENNINGAR
11
eignist nýja sál með hverri nýrri
tungu, sem þeir læra. Þetta eru
sjálfsagt ýkjur. En það er sá sann-
leikskjarni í því, að það rýmkar og
skýrir hugsunina stórum að læra
nýja tungu til hlítar. Það er mikil
andleg leikfimi. Auðmenn Ameríku
taka franskar eða þýzkar barnfóstr-
ur í því skyni að temja börn sín við
hugsun á tveimur málum sem allra
fyrst. Fátækir íslenzkir foreldrar í
Vesturheimi gætu gert börnum sín-
um sama greiða sér að kostnaðar-
lausu. Og íslenzkan er mál, sem
vert er að læra í þessum tilgangi,
alveg án tillits til hagnýts gildis,
sem er aukaatriði fyrir enskumæl-
andi ungling. íslenzkan er klassiskt
niál. Hún er í raun og veru eina
lifandi forntunga Norðurálfunnar.
Hún er auðug að beygingum, og
setninga-bygging hennar og orða-
skipun mótast mjög af því. Um þetta
ei' hún svo ólík enskunni, að það er
nieiri tamning að nema hana sam-
hliða ensku sem móðurmáli en t. d.
að nema dönsku eða jafnvel þýzku
°g frönsku. íslenzkan er frumstæð
°g óblönduð, í henni sézt óvenjulega
Vel niður í rætur orðmyndanna og
merkingabreytinga, og hún er full
af kjarnmiklum og frumlegum tals-
náttum. Sem ritmál er hún þrótt-
^ihil, gagnorð og skýr í bezta lagi,
ef vel er með hana farið. Frakkar
alda því fram, að enginn geti ritað
H’önsku til fullrar hlítar, haft rétta
tilfinningu fyrir gildi (valeur) orð-
anna, nema hann kunni latínu, sem
61 stofnmál frönskunnar. Nú eru
engilsaxneska og norræna undir-
staða enskrar tungu, og flestir beztu
nthöfundar Englendinga og ensku-
mælandi þjóða telja ensku svo bezt
ritaða, að meir sé dreginn fram hlut-
ur þessarar germönsku undirstöðu
en hinna fransk-latnesku tökuorða.
Eg hygg því, að það sé sjónarmið,
sem vert er að minnast, hvort sá
maður muni ekki að öðru jöfnu
standa betur að vígi að rita góða
ensku, sem kann vel íslenzku og
hefur gert sér sem ljósastan upp-
runa hins germanska og norræna
orðaforða enskunnar.
En mest er samt um það vert fyrir
þá, sem fjarri fslandi búa og þurfa
ekki eða hafa tækifæri til þess að
nota íslenzkuna í viðskiftum og sam-
neyti við fslendinga, að hún er lykill
að íslenzkum bókmentum pg ís-
lenzkri menningu, sem kynnzt verð-
ur af bókum. Samhengi fornrar og
nýrrar tungu er svo náið og órofið,
að þetta gildir eigi síður um fornbók-
mentirnar, allt aftur til elztu Eddu-
kvæða og dróttkvæða, en hinar nýrri
bókmentir. Efni og búningur, andi
og stíll þessara bókmenta er svo
samgróið, að þeirra verður aldrei
notið að gagni né þær skildar út í
æsar, nema þær sé lesnar á frummál-
inu, fremur en hinar klassisku bók-
menntir Grikkja og Rómverja. Þær
eru í raun og veru óþýðanlegar á nú-
tímamál. Sérstaða íslenzkunnar með-
al tungna Norðurálfunnar kemur vel
fram í því, að hinum lærðustu mönn-
um kemur saman um, að engar þýð-
ingar Hómers-kvæða á nútíðarmál
nái jafn vel anda frumkvæðanna og
þýðingar Sveinbjarnar Egilssonar (í
sundurlausu máli). Einn víðment-
aðasti bókmentafræðingur Eng-
lendinga á síðari tímum, prófessor
W. P. Ker, dáðist svo að þessum
þýðingum, að hann lét endurprenta
Odysseifs-kviðu Sveinbjarnar á eig-