Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1937, Side 39

FRAMTÍÐ ÍSLENZKRAR MENNINGAR
21
kynnast landinu og þjóðinni. Það
er föst sannfæring mín, og hún er
reist á talsverðri kynningu bæði á
brezku og amerísku menntalífi, að
íslenzk fræði eigi sér hvergi erlend-
is jafn glæsilega framtíð og með
enskumælandi þjóðum. Þetta tíma-
rit hefir fyrir stuttu flutt ágætt
yfirlit um, hversu þessu er háttað í
Bandaríkjunum. En í Bretlandi
sjálfu er þó áhuginn talsvert meiri.
Hér við Háskóla fslands er nú við
íslenzkunám prófessor frá Mel-
bourne í Ástralíu, og það er önnur
ferð hans til íslands í þessu skyni.
Allt bendir til þess, að þessi áhugi
fari hraðvaxandi. En hvað líður
íslenzkum fræðum við háskólana í
Canada? Hvenær ætla íslendingar
vestan hafs, sem aldir eru upp jafn-
vígir á enska og íslenzka tungu, að
fara að neyta þeirrar einstöku að-
stöðu, sem þeir hafa, til þess að
vyðja íslenzkum fræðum þar til
rúms ?
VI.
Eg vil svo að lokum endurtaka
það, sem eg sagði að framan:
Það eru hinar yngri íslenzku kyn-
slóðir vestan hafs, sem standa á
vegamótum í þjóðræknismálinu. —
Þeirra er að velja og hafna. Þeirra
er ábyrgðin, ekki einungis fyrir
sjálfar sig, heldur afkomendur sína.
Cg sú ábyrgð verður þeim of þung,
nema valið sé um stefnu af góðri
Þekkingu og rækilegri íhugun. Van-
Þekkingin getur leitt bæði til of-
meta og vanmeta, en hættast er
henni við að berast með straumnum,
kjósa það sem auðveldast er. Og í
baráttu lífsins er allt af hætt við, að
hið auðveldasta sé um leið hið auð-
virðilegasta.
En hvað er þekking í þessu máli ?
Hvorki meira né minna en að vita
deili á öllu því verðmætasta, sem
til er í íslenzkum bókmentum, ís-
lenzkri sögu og menningu frá upp-
hafi, kunna að skilja það og meta
gildi þess, bæði sem arfleifðar fyrir
hinar íslenzku ættir í Vesturheimi
og á alþjóðlegan mælikvarða. Til
þess að hafa rétt til að velja um leið-
ir í þjóðræknismálinu á þessum
tímamótum er ekki nóg að skoða
það hversdagslega, sem samtíð og
umhverfi leggur mönnum upp í
hendur.
Eg veit, að þetta er mikið heimt-
að. En eg veit um leið, að ef for-
ustumenn hinna yngri kynslóða
vildu leggja það erfiði á sig, sem til
þarf að gera þá fyllilega dómbæra í
þessu máli, þá mundu þeir fá það
ríkulega endurgoldið. Fyrst og
fremst með því að geta valið sér
stefnu með hreinni samvizku. Og í
öðru lagi hefi eg þá trú á gildi ís-
lenzkrar menningar, ef rétt er valið
og rétt skilið, að þessi þekking yrði
þeim svo dýrmæt, að þeir hvorki
vildu sjálfir án hennar vera né vildu
slíta niðja sína úr sambandi við
hana. Og þegar þeir hefðu komist
að þeirri niðurstöðu, að hér væri um
dýrmæta séreign hinna íslenzku
ætta að ræða, þá væri skammt til
næsta sporsins: að vilja gera þessa
séreign arðbæra fyrir víðara um-
hverfi.
Heimsmenning framtíðarinnar,
ekki einungis í þjóðadeiglu (melt-
ing pot) Vesturheims, heldur um
víða veröld, eftir því sem samgöng-
ur og samneyti allra þjóða þróast,
hlýtur að skapast með þeim hætti,
að hver þjóð leggi til hennar það