Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1937, Page 90

TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
72
prestar munu hafa gert það að
skyldu sinni að senda blöðunum
nöfn þeirra persóna, er þeir hafa
gift, ef bæði eða annaðhvort hafa
verið íslenzk. Að vísu mun nokk-
uð hafa brugðið út af þessu hjá
þeim, sem átt hafa heima í mik-
illi fjarlægð við blöðin, einkan-
lega ef þeir hafa átt heima í
Bandaríkjunum. Og náttúrlega hafa
ekki aðrir prestar, sem gefið hafa
saman íslenzk hjón, gert sér neitt
far um að láta þess getið í íslenzku
blöðunum, nema að sérstaklega hafi
á staðið eða þess hafi verið æskt af
hlutaðeigendum. En þrátt fyrir það
þó hvergi nærri allra íslenzkra gift-
inga sé getið í íslenzku blöðunum,
má fá furðu áreiðanlegt yfirlit úr
þeim.
Eg hefi gert tilraun til að komast
eftir, hversu mikill hluti íslenzkra
karla og kvenna sem gifst hafa hér
vestan hafs, hafi gifst út úr þjóð-
flokknum. Hér er ekki um neitt
heildaryfirlit að ræða, af þeim á-
stæðum, sem þegar hafa verið teknar
fram, heldur aðeins lauslegt yfirlit,
sem þó nær yfir allan tímann, sem
íslendingar hafa dvalið hér, og nær
jafnt til hinna smærri og afskektari
bygðarlaga þeirra sem hinna stærri.
Athugun sú, sem niðurstöður mínar
eru bygðar á, er að eg hygg, nógu
víðtæk til þess að hún sýni nokkurn
vegin rétt hlutföllin milli íslenzkra
giftinga og blandaðra, frá því á
fyrstu landnámsárum og niður til
yfirstandandi tíma. Við samningu
þessa yfirlits hefi eg farið eftir blöð-
unum, Heimskringlu og Lögbergi,
Almanaki Ólafs S. Thorgeirssonar og
Minningarriti íslenzkra hermanna.
Nokkrar upplýsingar um fyrstu árin
hefi eg og fengið úr prestsþjónustu-
bók séra Páls Þorlákssonar og víðar
að. Heimildir þessar eru að vísu
nokkuð mikið bundnar við þá staði,
þar sem fslendingar hafa verið fjöl-
mennastir, og mætti þess vegna ef
til vill segja, að hæpið sé að byggja
nokkrar almennar ályktanir á þeim;
en eins og koma mun í ljós síðar í
yfirliti þessu, raskar það varla til
muna hlutföllunum.
Giftingar þær, sem eg hefi athug-
að, eru næstum eitt þúsund að tölu
og ná yfir allt tímabilið, sem fslend-
ingar hafa dvalið vestan hafs. Þau
bygðarlög, sem eg hefi ekki getað
fengið neinar upplýsingar um, eru
bæði fá og smá. Þótt þess vegna að
talan sé ekki hlutfallslega mjög há,
ætti hún samt sem áður að vera
nægilega há til þess að gefa nokk-
urn vegin ljósa hugmynd um, hversu
stór sá hluti Vestur-íslendinga er,
sem hefir gifst fólki af öðrum þjóð-
um. Stundum hefi eg verið í vafa
um, hvort telja skyldi mann eða
konu íslenzk, en þá hefi eg fylgt
þeirri reglu, að telja alla íslendinga,
sem af íslendingum eru komnir í
aðra ætt og gifst hafa íslendingum.
Frá hvaða sjónarmiði sem skoðað
er verða afkomendur þeirra að telj-
ast íslendingar fremur en nokkuð
annað.
Fyrsta íslenzka manneskjan, sem
eg hefi getað fundið að gifst hafi
vestan hafs, giftist í Utah árið 1860;
var hún íslenzk kona, sem gekk að
eiga “enskan” mann. (Það skal tek-
ið fram, að í fregnum af þessu tæi
eru menn oftast taldir “enskir”, ef
þeir eru enskumælandi, án frekara
tillits til þjóðernis þeirra). Eins og